Εκδηλώσεις στη μνήμη του ιερού Φωτίου

Εκδηλώσεις στη μνήμη του ιερού Φωτίου

6/2/2009

Με λαμπρότητα εορτάστηκε και εφέτος η μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Μεγάλου, Προστάτου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Το πρωί τελέστηκε στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης, ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, Ιερουργούντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου μετά δύο Συνοδικών Μητροπολιτών, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Νικοδήμου και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Άρτης κ. Ιγνατίου. Παρέστησαν ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αθήνα, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αξώμης κ. Πέτρος και οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Προκόπιος, Μεγάρων και Σαλαμίνος κ. Βαρθολομαίος, Περιστερίου κ. Χρυσόστομος, Ζακύνθου κ. Χρυσόστομος, Nικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος, Ηλείας κ. Γερμανός, Μηθύμνης κ. Χρυσόστομος, Φωκίδος κ. Αθηναγόρας, Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος, Λαρίσης κ. Ιγνάτιος, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος, Κορωνείας κ. Παντελεήμων, Χαρτούμ κ. Εμμανουήλ οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, Νεοχωρίου κ. Παύλος, Μραθώνος κ. Μελίτων, Αβύδου κ. Κύριλλος, ο Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου κ. Κύριλλος Μισιακούλης.

Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στο Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος που ευρίσκεται στο χώρο της Ιεράς Μονής Πεντέλης, πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη, κατά την ημέρα αυτή, σύσκεψη των μελών της Ιεράς Συνόδου με τους Καθηγητές και τους λοιπούς διδάσκοντες στις Θεολογικές Σχολές των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

Της Συσκέψεως προϊστατο ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος κατά την έναρξη είπε τα εξής: «Η σοφή επιλογή της εορτής του ιερού Φωτίου για την καθιέρωση της επίσημης συναντήσεως και κοινής διασκέψεως των Σεβασμιωτάτων Αρχιερέων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος με τους ελλογιμωτάτους καθηγητές των Θεολογικών Σχολών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης για ένα σύγχρονο θεολογικό ζήτημα της Εκκλησίας έχει ήδη διαμορφώσει μία μακρά παράδοση εποικοδομητικής συνεργασίας για την ανάδειξη της διαχρονικής αξίας της ορθοδόξου παραδόσεως.

Υπό την έννοια αυτή, υποδέχομαι με ιδιαίτερη χαρά τους εκλεκτούς εκπροσώπους της ποιμαίνουσας Εκκλησίας και των Θεολογικών Σχολών, όπως και τους εκλεκτούς συμμετέχοντες στην παρούσα συνάντηση, είμαι δε βέβαιος ότι η εισήγηση, οι παρεμβάσεις και οι προτάσεις θα φωτίσουν σημαντικές πτυχές του θέματος.Θεωρώ λοιπόν επίκαιρο να ανακοινώσω ότι έχει ήδη ληφθεί η απόφαση για την έκδοση σε καλαίσθητο τόμο όλων των εισηγήσεων των προηγουμένων συναντήσεων για να καταστεί αισθητότερη η ιδιαίτερη συμβολή του σε κρίσιμα ζητήματα για την Εκκλησία και τη Θεολογία με γνώμονα πάντοτε το υπέροχο εκκλησιαστικό και θεολογικό υπόδειγμα του σήμερον τιμωμένου Οικουμενικού πατριάρχη.

Είναι κοινή η διαπίστωση από τις μέχρι σήμερον εισηγήσεις ότι η μεγαλόπνοη εκκλησιαστική διακονία και η πολυδιάστατη θεολογική προσφορά του ιερού Φωτίου αποτελούν αστείρευτη πηγή προτάσεων για όλα σχεδόν τα ζητήματα, τα οποία απασχολούν την Εκκλησία και τη Θεολογία στην εποχή μας.» Και τελείωσε κάνοντας σύντομη αναφορά στην προσωπικότητα του τιμωμένου Αγίου.

Θέμα της εφετινής συσκέψεως ήταν: «Ο Μέγας Φώτιος ως Ερμηνευτής της Καινής Διαθήκης». Εισηγητής ήταν ο καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Χρήστος Οικονόμου. Ο Εισηγητής λαμβάνοντας αφορμή από τις ερμηνευτικές θέσεις του Ιερού Φωτίου σημειώνει: « Από το πλούσιο ερμηνευτικό έργο του ιερού Φωτίου φαίνεται ότι ο ιερός Πατήρ γνωρίζει άριστα την ελληνική γλώσσα και είναι αριστοτέχνης ερμηνευτής της Αγίας Γραφής. Προτάσσει τη γραμματική και συντακτική ανάλυση, επιμένει στην ορθή γραφή και στίξη, επεξηγεί τα διάφορα συντακτικά σχήματα, αναλύει τις διαφορετικές έννοιες πολλών λέξεων, φράσεων και ρημάτων, ανατρέχει σε πολλαπλά παράλληλα ομόηχα ή συνώνυμα χωρία της Αγίας Γραφής και της κλασσικής ελληνικής γραμματείας. Χρησιμοποιεί τις μεταφράσεις της Παλαιάς Διαθήκης (Ακύλα, Συμμάχου και Θεοδωτίωνος) και προκειμένου να επικυρώσει τις απόψεις του παραπέμπει στις ερμηνείες των πατερικών κειμένων, όπως του ιερού Χρυσοστόμου, του Θεοδωρήτου και του Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, γιατί γνωρίζει και προϋποθέτει την ερμηνευτική παράδοση των πατέρων της Εκκλησίας. Αξιοποιεί τόσο τις ερμηνείες τους όσο και τις ερμηνευτικές τους αρχές και θεωρίες.

Ο ιερός Φώτιος προτάσσει την ιστορική και γραμματική ερμηνεία, την οποία συμπληρώνει με αναγωγική ή πνευματική θεωρία ή ερμηνεία. Έτσι ο ιερός Πατήρ επιβεβαιώνει την απόλυτη ισχύ των ερμηνευτικών αρχών, που χρησιμοποιούσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας και επικύρωσε με τις αποφάσεις της η εν Τρούλλω Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος (691/92) με τον 19ο κανόνα της.

Η Αγία Γραφή είναι για τον ιερό Φώτιο η κύρια πηγή της αληθινής πίστης, των ορθών δογμάτων και η οδός προς την αληθινή σωτηρία.Σε άλλο σημείο υπογράμμισε :«Κομβικό σημείο για την κατανόηση των ερμηνευτικών θέσεων του ιερού Φωτίου είναι η άποψή του για τη σχέση των δύο Διαθηκών. Η Παλαιά και Καινή Διαθήκη αποτελούν τη θεόπνευστη Αγία Γραφή, η οποία περιέχει την θείαν Αποκάλυψη, προς τους ανθρώπους σε διάφορες εποχές και από διαφορετικούς θεόπνευστους ιερούς συγγραφείς. Γι’ αυτό οι δύο Διαθήκες έχουν την ιδίαν αυθεντίαν είναι ισόκυρες, ισάξιες και ισότιμες, γιατί η Παλαιά Διαθήκη περιλαμβάνει τις επαγγελίες του Θεού προς τον Ισραηλιτικό λαό, ενώ η Καινή Διαθήκη αποτελεί την πραγματοποίησή τους στο πρόσωπο του ενανθρωπήσαντος Ιησού Χριστού.

Στην περίπτωση της Καινής Διαθήκης, υποστηρίζει ο ιερός Πατήρ, με τον ερχομό του Χριστού εκπληρώνονται οι προφητείες και οι ασάφειες διευκρινίζονται με το ευαγγέλιο της σωτηρίας, προς κάθε άνθρωπο και την οικουμένη ολόκληρη: «Χριστού παραγεγονότος, δια της προς αυτόν επιστροφής ανακαλυφθή το θησαυριζόμενον».Για όλους αυτούς τους λόγους ο ιερός Φώτιος διακρίνει μία οργανική ενότητα και μια εσωτερική σχέση και σύνδεση των δύο Διαθηκών. Η μία είναι συνέχεια της άλλης, γι’αυτό η Παλαιά πάντοτε πρέπει να εξετάζεται υπό το πρίσμα της Καινής Διαθήκης, ως εκπλήρωση των προφητειών.Υπογραμμίζοντας την τυπολογική σημασία της Παλαιάς Διαθήκης ο ιερός Φώτιος την θεωρεί ως παιδαγωγό εις Χριστόν . Γι’ αυτό πολλές φορές ο ιερός Πατήρ χρησιμοποιεί παράλληλα χωρία της Παλαιάς Διαθήκης.

Τέλος ο κ. Οικονόμου, συμπλήρωσε: « Ο ιερός Φώτιος εντάσσεται στην αδιάκοπη παράδοση των μεγάλων ελλήνων ερμηνευτών Πατέρων, την οποία γνωρίζει πολύ καλά και αξιοποιεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο ένατος αιώνας δεν έχει να επιδείξει άλλο μεγαλύτερο πατέρα της Εκκλησίας με βαθειά γνώση της Γραφής και τόση επιμέλεια για την ερμηνεία της.

Παρεμβάσεις έκαναν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Περιστερίου κ. Χρυσόστομος, Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος, Ιερισσού κ. Νικόδημος, καθώς και ο Θεοφιλέστατος Αβύδου κ. Κύριλλος. Επίσης και οι κ.κ. Θεοδώρου Ευάγγελος, Γαλίτης Γεώργιος, Οικονόμου Ηλίας, Βούλγαρης Χρήστος, Ξεξάκης Νικόλαος και Βάντσος Χρήστος. Στη συνέχεια ο Εισηγητής Καθηγητής κ. Χρήστος Οικονόμου απάντησε στα ερωτήματα που ετέθησαν.

Ο Μακαριώτατος έκλεισε την όλη εκδήλωση αφού ευχαρίστησε τόσο τον Εισηγητή όσο και τους συνέδρους και κατέληξε με τα εξής: «Θα ήθελα να κάνω δύο παρατηρήσεις: α. Κεντρικό πνεύμα του ιερού Φωτίου είναι το ιερό θυσιαστήριο, διότι όλα ξεκινούν και καταλήγουν σε αυτό και ό,τι γίνεται εκτός αυτού είναι έξω από την Εκκλησία, καιβ. Θα ήθελα να τονίσω ότι η παρούσα εκδήλωση χρειάζεται. Δηλαδή, χρειάζεται ο τύπος από το παρελθόν, αλλά και η ουσία δηλαδή μία στενότερη συνεργασία της ποιμαίνουσας Εκκλησίας και των Θεολογικών Σχολών. Έχουμε ανάγκη από ουσιαστικές συναντήσεις, ώστε τα αποτελέσματα αυτών να έχουν πρακτικές εφαρμογές στη ζωή της Εκκλησίας μας.»

Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου.