Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009


Με τη μετάνοια σβήνουμε κάθε αμαρτία στο άπειρο πέλαγος της φιλανθρωπίας του Θεού."

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ


Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας, και αργολογίας μη μου δώσεις. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισέ μου στο δούλο σου. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαι να βλέπω τα πταίσματά μου και να μη κατακρίνω τον αδελφό μου, γιατί είσαι ευλογημένος σ' όλους του αιώνες. Αμήν.
Η περίοδος της μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι περίοδος πνευματικού αγώνα και περισυλλογής. Σκοπός η σωστή προετοιμασία για τα μεγάλα γεγονότα των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου, που θα γιορτάσουμε σε λίγο. Η προσευχή είναι ένα από τα μέσα της ολοκληρωμένης εν Κυρίω προετοιμασίας. Αυτή την περίοδο η Αγία μας Εκκλησία έχει πλήθος προσευχών, που προσφέρει στα μέλη της. Μια απ' αυτές είναι και η προσευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου. “Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου....”. Μικρή σε μέγεθος, αλλά γεμάτη πνευματική δύναμη αγγίζει βαθειά την ψυχή των ανθρώπων και προκαλεί κατάνυξη και συντριβή. Απαγγέλλεται σε όλες τις ακολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής εκτός Σαββάτου και Κυριακής. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η προσευχή αυτή συνοδεύεται από μεγάλες μετάνοιες που κάνουν οι Ιερείς και οι πιστοί. Από την μελέτη του περιεχομένου της προσευχής παρατηρούμε ότι ζητάμε από το Θεό να μας φυλάττει από τέσσερα κακά πνεύματα και να μας χαρίζει τέσσερα καλά πνεύματα, τις αρετές. Τα τέσσερα κακά πνεύματα δεν είναι άλλα, από τα πνεύματα του πονηρού που ασταμάτητα μας πολεμούν και θέλουν να μας υποτάξουν στο διάβολο και την αμαρτία. Ζητάμε από τον Κύριο να μην επιτρέψει την υποδούλωσή μας σ' αυτά. Η υποδούλωση αυτή θα μας φέρει στην αιώνιο κόλαση. Γιατί όμως ο Άγιος Εφραίμ αναφέρει μόνο τέσσερα; Η επιλογή δεν έγινε χωρίς λόγο. Θα το δείξουμε στη συνέχεια. Πνεύμα αργίας: Δεν αναφέρεται στη σωματική αργία. Ο Άγιος έχει υπ' όψη του μια άλλη αργία που είναι βλαβερή και καταστροφική για την πνευματική ζωή. Είναι η μη εκτέλεση των εντολών του Θεού. Ο άνθρωπος πλάστηκε να γίνει άγιος. Το ότι δεν φθάνουν πολλοί άνθρωποι στην αγιότητα, στη θέωση, αυτό οφείλεται στην οκνηρία, την αργία, που οδηγεί στην πνευματική στασιμότητα. Πνεύμα περιεργείας: Η περιέργεια κατά τους Αγίους Πατέρες δεν έχει την έννοια, που της δίδουμε σήμερα. Είναι η προσκόλληση στα υλικά αγαθά. Η περιέργεια είναι συνδεδεμένη με την αργία. Αφού ο άνθρωπος αδιαφορεί για τα πνευματικά, αναζητά μια απατηλή ολοκλήρωση στα γήινα, στα φθαρτά, στα εγκόσμια. Πνεύμα φιλαρχίας: Είναι το πνεύμα που αλλάζει την συμπεριφορά μας έναντι του συνανθρώπου. Είναι το πνεύμα της τυραννίας και του ατομισμού. Η αληθινή εξουσία είναι διακονία και υπηρεσία στον αμπελώνα του Κυρίου. Όταν η φροντίδα του ανθρώπου είναι στραμμένη στα υλικά γίνεται δούλος των υλικών αγαθών και μεταβάλλεται σε πράγμα χωρίς αξία και περιεχόμενο. Πνεύμα αργολογίας: Σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας είναι ο εξευτελισμός του πιο πολύτιμου δώρου του ανθρώπου, του χαρίσματος του λόγου. Η ακατάσχετη φλυαρία δείχνει ένα ακατάστατο ψυχικό κόσμο. Ο Κύριος μας λέγει ότι θα δώσουμε λόγο και για ένα αργό λόγο μας. Τα τέσσερα κακά πνεύματα συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν ένα κατήφορο που οδηγεί στην πνευματική καταστροφή. Από την αργία για τη σωτηρία, ο άνθρωπος επιδίδεται στην απατηλή περιέργεια, από την περιέργεια στην φιλαρχία, που οδηγεί στην αργολογία. Στο δεύτερο μέρος της προσευχής ο Άγιος αναφέρει τα χαρακτηριστικά της αληθινής ζωής. Ζητάμε από το Θεό πνεύμα ταπεινοφροσύνης, σωφροσύνης, υπομονής και αγάπης. Η σωφροσύνη: Δηλώνει την αγνότητα από τα αμαρτήματα της σάρκας. Το σώμα του ανθρώπου είναι ναός του Θεού και σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται ο μολυσμός του με την αμαρτία. Η αγνότητα του σώματος προϋποθέτει την αγνότητα της ψυχής, που είναι το πρώτο βήμα της απαθείας, της καθαρής από τα πάθη ψυχής. Πνεύμα ταπεινοφροσύνης: Είναι το ταπεινό φρόνημα έναντι του Αγίου και τελείου Θεού. Όλα είναι του Θεού και τίποτε δικό μας. “Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι”, λέγει ο Κύριος. Η ταπείνωση φέρει τη χάρη του Κυρίου και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Πνεύμα υπομονής: Η υπομονή συνδέεται με την ταπεινοφροσύνη. Ο άνθρωπος υπομένει με πίστη όλες τις δυσκολίες, θλίψεις, πόνους και αντιξοότητες της ζωής. “Διά πολλών θλίψεων δει εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού”. Προσβλέπει με εμπιστοσύνη και αγάπη στην πρόνοια του Κυρίου. Τέλος, η αγάπη είναι η ολοκλήρωση όλων των αρετών. Όποιος έχει σωφροσύνη, έχει και ταπείνωση και υπομονή και αγάπη. Όπου υπάρχει η αληθινή αγάπη, υπάρχει ο ίδιος ο Θεός. Οι τέσσερις αυτές αρετές - χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος - σχηματίζουν μια σκάλα που μας ανεβάζει στον ουρανό. Η αγνότητα θεραπεύει την άρρωστη από την αργολογία ψυχή μας, η ταπεινοφροσύνη μας ενώνει με τους άλλους, η υπομονή μας προφυλάσσει από την υποδούλωση στα πράγματα και τέλος η αγάπη θεραπεύει την αδιαφορία για τον Κύριο και τη σωτηρία. Για τον άνθρωπο της αγάπης όλα αρχίζουν από τον Θεό και τελειώνουν σ' Αυτόν. Αδελφοί μου, η περίοδος που διανύουμε είναι περίοδος προετοιμασίας και κατανύξεως. Ο Άγιος Εφραίμ στην προσευχή του προτρέπει όλους μας να ζητάμε από τον Κύριο δύο τινά: 1ον να μας απαλλάξει από τα κακά πνεύματα που απομακρύνουν τη χάρη του Θεού και 2ον να μας χαρίσει τις δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Ας είναι καθημερινό και επίμονο το αίτημα αυτό. Μόνο λουσμένοι μέσα στη χάρη του Παναγίου Πνεύματος θα γιορτάσουμε αληθινά τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου μας.

Αρχιμανδρίτου Θεοκλήτου Λεγάτου, πρ. Πρωτοσ. Ι.Μ. Πειραιώς

Τα πνευματικά όπλα του Χριστιανού

Κυριακή της Τυροφάγου.

Τα πνευματικά όπλα του Χριστιανού

ΑΥΡΙΟ, αγαπητοί μου, αρχίζει ή αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, πού διαρκεί σαράντα μέρες. Πρώτη μέρα είναι ή Καθαρά Δευτέρα, τελευταία το Σάββατο του Λαζάρου.Ή Εκκλησία μας καλεί ν' αγωνισθούμε. Έχουμε εχθρούς. ΟΙ δε μεγαλύτεροι εχθροί μας είναι τρεις πρώτος ή σάρκα με τις κακές επιθυμίες της, δεύτερος ό κόσμος με τα φόβητρα και τα θέλγητρα του, και τρίτος ό σατανάς, πού όπως λέει ό απόστολος Πέτρος “ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη” (Α' Πέτρ. 5,8).
Καλούμεθα λοιπόν σ' ένα πνευματικό πόλεμο. Κι όπως οι στρατιώτες έχουν όπλα, έτσι κ' εμείς, στρατιώτες του Χριστού, πρέπει να είμαστε οπλισμένοι με όπλα πού ό απόστολος Παύλος ονομάζει σήμερα “όπλα του φωτός” ('Ρωμ. 13,12). Τα δε όπλα πού μας συνιστά ή αγία μας Εκκλησία την περίοδο αυτή είναι τέσσερα.• Πρώτο όπλο ή νηστεία. Μερικοί μοντέρνοι λένε, ότι ή νηστεία δεν είναι τίποτα• την έκαναν οι παπάδες και δεσποτάδες, για να κρατούν το λαό υποταγμένο. Αυτό είναι ψέμα. Ή νηστεία είναι αρχαίος θεσμός. είναι, όπως λέει ό Μέγας Βασίλειος, “συνηλικιώτης”του ανθρώπου, τόσο παλαιά όσο κι ό άνθρωπος. Όταν ό Θεός έπλασε τον Αδάμ και την Εύα, τους είπε να τρώνε από τους καρπούς όλων των δέντρων του παραδείσου έκτος από ένα. "Ε, αυτό δεν είναι νηστεία; Άλλα δυστυχώς ό Αδάμ και ή Εύα δεν τήρησαν τη ελαφρά αύτη νηστεία και τιμωρήθηκαν “έξεβλήθησαν του παραδείσου”, όπως ακούμε στους ύμνους σήμερα.Νήστεψαν ό Μωυσής, ό Ηλίας, όλοι οι προφήται και πατριάρχαι και δίκαιοι της παλαιάς διαθήκης. Νήστευαν οι Εβραίοι, νήστευαν όλοι οϊ λαοί. Άλλα προ παντός τη νηστεία συνιστά ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Τη συνιστά με τα λόγια του πού ακούσαμε σήμερα (βλ. Ματθ. 6,16-18), και ακόμα περισσότερο με τα έργα και το παράδειγμα του. Μετά τη βάπτιση του ό Χριστός πήγε στην έρημο, έμεινε σαράντα μέρες, πάλεψε με το σατανά και το νίκησε• κ' εκεί έκανε νηστεία αυστηρά, τόσες μέρες ούτε έφαγε ούτε ήπιε τίποτα. Η νηστεία λοιπόν στηρίζεται στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Για αυτό ό Χριστιανός πρέπει να νηστεύει.Άλλα και ή ιατρική συνιστά τη νηστεία, ως φάρμακο. Ένας σοφός ιατρός είπε, ότι οι άνθρωποι “σκάβουμε το λάκκο - τον τάφο μας με τα πιρούνια και τα κουτάλια”. Συναντούμε τη νηστεία και στη φύση ακόμη, στα ζώα. Ή χελώνα, το φίδι, ό βάτραχος πέφτουν σε μακρά χειμερία νάρκη• στο διάστημα αυτό νηστεύουν βεβαίως. Παγκόσμιος νόμος η νηστεία.Στα παλιά τα χρόνια οι άνθρωποι απέφευγαν τα κρέατα και τις λιπαρές ουσίες. Στον Πόντο από την Καθαρά Δευτέρα ό χασάπης κρεμούσε το μαχαίρι του, έκλειναν τα κρεοπωλεία, και μόνο το Μέγα Σάββατό το έπιανε πάλι. Τώρα γίναμε το πιο κρεοφάγο έθνος γέμισε ή Ελλάδα ψησταριές. Δέ' φτάνουν τα ντόπια ζώα, εισάγουμε κι άπ' έξω και φεύγει συνάλλαγμα. Τρώμε εμείς τον περίδρομο, την ώρα πού πέρα στην Ασία και στην Αφρική εκατομμύρια παιδάκια πεθαίνουν. "Εύνοια σου όμως, θα το πληρώσουμε αυτό. Θα 'ρθου ν πάλι χρόνια πείνας θα γίνη ό λόγος του άγιου Κοσμά του Αιτωλού' “μια χούφτα αλεύρι- μια χούφτα χρυσάφι”.Όλοι να νηστεύουν. Εξαιρούνται μόνο άρρωστοι, ηλικιωμένοι και γυναίκες πού θηλάζουν παιδιά. Ή Εκκλησία μας είναι φιλάνθρωπος• δέ' θέλει να εξόντωση τον άνθρωπο. Αποστολικός κανών λέει, ότι αυτοί απαλλάσσονται• όλοι οι άλλοι οφείλουν να νηστεύουν. Ένα όπλο ή νηστεία. Άλλο όπλο ή προσευχή. Πάντοτε να προσευχώμεθα, ιδιαιτέρως όμως τώρα. στην εκκλησία κάθε βράδυ ψάλετε το “Κύριε των δυνάμεων...” στο Μέγα απόδειπνο. Τετάρτη και Παρασκευή τελείται προηγιασμένη. Παρασκευή βράδυ “Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...” και Χαιρετισμοί.Προσευχή και έκτος του ναού' πρωί-καί βράδυ, πριν και μετά το φαγητό- στο δρόμο, στο αυτοκίνητο, στο αεροπλάνο, παντού. Οι προγονοί μας έλεγαν “Πέφτω κάνω το σταυρό μου και άγγελος είναι στο πλευρό μου”.Προσευχή όμως και στο σπίτι, οικογενειακή, πατέρας -μητέρα-παιδιά. Δείξτε μου μια οικογένεια πού προσεύχεται έτσι, να πέσω να φιλήσω τα πόδια τους. Έχουμε σπίτια ωραία, τηλεοράσεις, φαγητά, ψυχαγωγίες, πορνείες, μοιχείες, καρναβάλια... Θεό δεν έχουμε. Γι' αυτό έρχονται τιμωρίες, σύμφωνα με τα Ιερά βιβλία.Δεν προσεύχεσαι; άνθρωπος δεν είσαι. Δεν προσεύχεσαι; ούτε ζώο είσαι. Τα πουλιά υμνούν το Θεό. Κι ό σκύλος του πετάς ένα κόκαλο και κουνάει την ουρά του σα' να σου λέει ευχαριστώ. και ό άνθρωπος; Όλα του τα δίνει ό Θεός, κι αυτός τη μπουκιά έχει στο στόμα και το Χριστό βλαστημάει.• Το τρίτο όπλο είναι ή ελεημοσύνη. Τα χρήματα σου μην τα 'χεις μόνο για τον εαυτό σου, τη γυναίκα και τα παιδιά σου• αυτό είναι φιλαυτία. Να είσαι ελεήμων. Πόσο ελεήμων; Το Ευαγγέλιο έχει τρεις βαθμίδες ελεημοσύνης. Πρώτη, να τα δώσεις όλα (βλ. Λουκ. 18,22)• αυτό έκαναν οι απόστολοι, οι μάρτυρες, οι ασκητές. Δέ' μπορείς να τα δώσεις όλα; "Ε, τότε κάνε κάτι ευκολότερο, δώσε τα μισά" αυτό λέει ό Ιωάννης ό Πρόδρομος (6λ. ε.ά. 3,11). Ούτε τα μισά μπορείς; Έ, τότε δώσε το εν δέκατον όπως έκαναν οι Ιουδαίοι• εκατό μάζεψες; δώσε τα δέκα στο φτωχό. ούτε κι αυτό όμως κάνεις. Άλλα τι; Το σύνθημα του διαβόλου• όλα για τον εαυτό μας, τίποτα για τον άλλο!Σε κάποιο χωριό ό παπάς έκανε έρανο για ένα δυστυχισμένο και μάζεψε μόνο 1.000 δραχμές. Το ίδιο βράδυ ήρθαν στο κέντρο ξένες ντιζέζ και χορεύανε• νέοι - γέροι βλέπανε τα γυμνά κρέατα. Κι όταν έφυγαν αυτές, μέτρησαν τα λεφτά πού μάζεψαν ήταν, παρακαλώ, 350.000 δραχμές. Πολύ ωραία! Για το διάβολο 350.000, για το Χριστό; τίποτα σχεδόν...• Είπαμε λοιπόν, νηστεία, προσευχή, ελεημοσύνη. Ό Χριστός όμως ζητάει κάτι ακόμα. Το λέει σήμερα το Ευαγγέλιο. Ποιο είναι; Να συγχώρησης τον εχθρό σου (βλ. Ματθ. 6,14-15). Είναι το τέταρτο όπλο, το δυσκολότερο άπ' όλα.Ρωτάει ό πνευματικός μια ψυχή• —Μήπως έχεις με κανέναν έχθρα; —Έχω, με μια γειτόνισσα. —τι σου έκανε; —Αυτό κι αυτό. —Πόσο καιρό έχεις να της μιλήσεις; —είναι τώρα δέκα χρόνια... Έρχεται άλλη. —Έχεις κανένα εχθρό; —Αύτη ή πεθερά μου μ' έψησε! καλημέρα δεν της λέω... Έρχεται ή πεθερά• — Α, αύτη ή νύφη μου!... Έρχεται ό γείτονας• —Έχω μίσος στον τάδε. —Ε, τώρα πρέπει να συχωρεθείτε. —Α, αυτό δέ' γίνεται, παππούλη• βάλε μου κανόνα ό,τι θές, ν' ανάβω κεριά, να κάνω μετάνοιες, αλλά συχώρησι δέ' δίνω. Μ' έχει κάψει, δέ' θέλω να το βλέπω ούτε να τον ακούω... τι λέει όμως το Ευαγγέλιο! Ρώτησαν κάποιον άπιστο, ποιο είναι το πιο ωραίο άπ' όσα γράφει το Ευαγγέλιο, και απήντησε• Αυτό πού λέει ό Χριστός, να συχωράει ό ένας τον άλλο. Συχωράς; είσαι Χριστιανός. Δέ' συχωράς; κρίμα στις νηστείες σου, στους εκκλησιασμούς σου, στις μετάνοιες σου, σ' όλα όσα κάνεις. Το λέει καθαρά το ευαγγέλιο σήμερα• Συγχωρείς, θα συγχωρηθείς• δέ' συγχωρείς, δέ' θα συγχωρηθείς. Απόψε θα μας καλέσει ή Εκκλησία όλους• προτού να μπούμε στη νηστεία, να συχωρέσουν οι νύφες τις πεθερές, οί πεθερές τις νύφες, οί άντρες τους γείτονες τους, οί μικροί τους μεγάλους, οί μεγάλοι τους μικρούς. Έτσι όλοι σαν αδέρφια, σαν μια οικογένεια αγαπημένη, ν' αρχίσουμε το ιερό στάδιο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.Ό άγιος Κοσμάς ό Αιτωλός λέει• 'Αλίμονο σ' εκείνον πού θα πεθάνει προτού να συμφιλιωθεί με τον εχθρό του• χίλιοι παπάδες και χίλιοι δεσποτάδες να διαβάσουν ευχές στον τάφο του, δέ' συγχωρείται.Στα όπλα λοιπόν, αγαπητοί μου αδελφοί! Εύκολα πιάνει κανείς τα πολεμικά όπλα, πού είναι όπλα θανάτου, καταστροφής, απώλειας• δύσκολα πιάνει τα πνευματικά όπλα, “τα όπλα του φωτός” πού λέει ό απόστολος Παύλος σήμερα.
Μη μείνουμε χωρίς τα όπλα μας• τη νηστεία, την προσευχή, την ελεημοσύνη, και τη συγχώρηση. Ας νηστέψουμε, όπως ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός στην έρημο. Ας προσευχηθούμε, όπως ό Χριστός τη νύχτα στη Γεσθημανή. Ας ελεήσουμε, όπως ό Κύριος σκόρπισε στον κόσμο τ' αγαθά του. Και ας συγχωρήσουμε άπ' την καρδιά μας κάθε εχθρό, όπως Εκείνος, πού πάνω άπ' το σταυρό είπε για τους σταυρωτός του• “Πάτερ, άφες αυτοίς• ου γαρ οίδασι τι ποιούσι” (Λουκ. 23,34).Από αύριο στα όπλα! Νηστεία, προσευχή, ελεημοσύνη, συγχώρησις. Αυτά τα τέσσερα να έχουμε, και τότε άγγελοι και αρχάγγελοι θα μας σκεπάζουν και ό Θεός θα 'ναι πάντα μαζί μας εις αιώνας αιώνων αμήν.

Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, ή οποία έγινε στον ιερό ναό Άγιου Γεωργίου Λακκιάς [σήμερα Λεβαίας] - Αμυνταίου την 28-2-1982. Καταγραφή και σύντμησης 13-3-200

Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009


“Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω”.

Κυριακή της Τυρινής


Η Κυριακή της Τυρινής

Η τέταρτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στην εκδίωξη των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο της τρυφής. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από το Θεό ως το τελειότερο και εκλεκτότερο δημιούργημα του Θεού, ως “εικόνα και καθ' ομοίωσις” αυτού ( Γέν.1,26). Πλάστηκε να ζει αιώνια μέσα στη χάρη και τις ευλογίες του Θεού, ατέρμονο βίο άπαυτης ευδαιμονίας. Αυτή τη σημασία έχει η βιβλική διήγηση περί του κήπου της Εδέμ (Γεν.2 ο κεφ.). Ο άνθρωπος έκαμε κακή χρήση της ελεύθερης βούλησής του και προτίμησε το κακό. Ο αρχέκακος διάβολος τον παρέσυρε στην πτώση και την καταστροφή. Αυτό του στέρησε τον παράδεισο, δηλαδή την αέναη και ζωοποιό παρουσία του Θεού και την κοινωνία των ακένωτων ευλογιών Του. Μέγα χάσμα ανοίχτηκε ανάμεσά τους (Εφ.2,13). Η αγία Γραφή αναφέρει συμβολικά πως οι πρωτόπλαστοι διώχτηκαν από τον κήπο της Εδέμ και δύο αγγελικά όντα τάχθηκαν να φυλάγουν με πύρινες ρομφαίες την πύλη του, για να μην μπορούν να την παραβιάσουν αυτοί. Το ατέλειωτο δράμα του ανθρωπίνου γένους άρχισε! Ο Αδάμ και η Εύα τότε κάθισαν απέναντι από τον κήπο της τρυφής και θρηνούσαν για το κακό που τους βρήκε. Αναλογίζονταν την πρότερη ευδαιμονία τους, την σύγκριναν με την τωρινή δυστυχία τους, προέβλεπαν το μέλλον ζοφερό και γι' αυτό έκλαιγαν γοερά. Τα καυτά τους δάκρυα πότιζαν την άνυδρη γη και οι σπαραχτικές κραυγές τους έσπαζαν την ηρεμία της έξω του παραδείσου ερήμου. Όμως δυστυχώς ο θρήνος των πρωτοπλάστων δεν ήταν αποτέλεσμα μεταμέλειας για την ανυπακοή και την ανταρσία τους κατά του Θεού. Δεν ήταν πράξη μετάνοιας και αίτημα συγνώμης προς το Θεό, αλλά ωφελιμιστικός σπαραγμός. Δε θρηνούσαν για τη χαμένη αθωότητα και αγιότητα, αλλά για τη χαμένη υλική ευμάρεια του παραδείσου. Ούτε ένας λόγος μετάνοιας δεν ακούστηκε από τα χείλη τους! Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας λένε πως αν εκείνη την τραγική στιγμή οι προπάτορές μας μετανοούσαν ειλικρινά και ζητούσαν ταπεινά συγνώμη από τον απόλυτα φιλάνθρωπο Θεό, θα είχαν αποκατασταθεί στην πρότερη της πτώσεως κατάστασή τους. Η ενθύμηση του αδαμιαίου θρήνου αυτή την ημέρα υπήρξε επιβεβλημένη από την Εκκλησία μας. Από την επόμενη ημέρα αρχίζει η αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και ο σκληρός αγώνας κατά των ψυχοκτόνων παθών μας. Οι προπάτορές μας αποτελούν πολύ καλό παράδειγμα συνετισμού μας. Η λαιμαργία τους, να φάνε από τον καρπό του απαγορευμένου δένδρου της Εδέμ, τους οδήγησε στην απώλεια. Η πολύμορφη νηστεία η δική μας και η άσκηση των αρετών, μας φέρνει στην ουρανοδρόμο πορεία για να συναντήσουμε ξανά το Θεό. Ο θρήνος ο δικός μας δεν είναι (δεν θα πρέπει να είναι) ωφελιμιστικός, όπως των πρωτοπλάστων, αλλά οντολογική συντριβή και μετάνοια για την αμαρτωλότητά μας. Είναι το μόνο αντίδοτο για την ύβρη μας απέναντι στο Θεό και ο μόνος τρόπος της σωτηρίας μας. Η Εδέμ βρίσκεται δίπλα μας κλεισμένη. Ο φιλάνθρωπος Θεός μας έδωσε το κλειδί να ανοίξουμε τη θύρα και να εισέλθουμε, το οποίο είναι η ειλικρινής μετάνοιά μας. Ας είναι ζωντανό παράδειγμά μας ο μετανοών συσταυρούμενος με τον Κύριο ληστής, ο οποίος σύμφωνα με το θαυμάσιο επίγραμμα της υμνολογίας της Μ. Παρασκευής, άνοιξε τον παράδεισο “βαλών κλείδα το μνήσθητί μου”.

Η ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου.


Η ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου.

“ Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως”.
Μια από τις ωραιότερες ευχές που υπάρχουν στην εκκλησιαστική υμνολογία μας, μια ευχή εκφράζουσα την εν Χριστώ άσκηση και εσωτέρα κάθαρση, είναι αυτή, η ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, την οποία χρησιμοποιούμε νυχθημερόν κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μια σύντομη ευχή η οποία αναφέρεται στον ατέρμονα αγώνα του Χριστιανού να αποβάλλει τα πάθη του και να ενδυθεί τις αρετές του Κυρίου. Κατέχει δε σημαντικότατη θέση στην καθόλου λατρεία της νηστησίμου περιόδου, διότι απαριθμεί με ένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και θετικά στοιχεία της μετάνοιας και αποτελεί ένα κανόνα ελέγχου, έναν προσωπικό έλεγχο των θετικών και αρνητικών στοιχείων, ώστε αυτός να μας οδηγήσει στην απελευθέρωση από τα πάθη μας, και στην ενσωμάτωσή μας με τον Χριστό, διότι εκεί και μόνο υπάρχει η ουσιαστική ελευθερία.
Εκφωνούντες στο προοίμιο της ευχής το “Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου”, αυθωρεί αναγνωρίζουμε ότι Αυτός είναι ο Κύριος και Θεός μας, ο στοργικός και εύσπλαχνος Πατέρας μας, που εάν θέλουμε να αποκαλούμαστε γνήσιοι και αυθεντικοί υιοί του, πρέπει να απελευθερωθούμε από τα πάθη, να Τον ενδυθούμε, ζώντες σύμφωνα με το άγιο θέλημά Του.
Το αρχικό πάθος, που αναφέρει εδώ ο Όσιος Εφραίμ, είναι το πάθος της αργίας, δηλαδή η ψυχόλεθρη οκνηρία και παθητικότητα ολόκληρης της υπάρξεώς μας. Αργία είναι, με άλλες λέξεις, η απραξία, η έλλειψη διαθέσεως για εργασία, μια κατάσταση ράθυμη. Ο Κύριος εργάζεται αδιαλείπτως, μας αναφέρει Ιωάννης ο Ευαγγελιστής : “Ο Πατήρ μου έως άρτι εργάζεται καγώ εργάζομαι”. Και τούτο γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και εξακολουθεί να συνεχίζει το δημιουργικό του έργο, αφού μετά την δημιουργία δεν εγκατέλειψε τον κόσμο, αλλά εξακολουθεί να τον φροντίζει, να τον συντηρεί και μάλιστα να τον διακυβερνά στο τελικό του προορισμό. Έτσι η εργασία κατανοείται ως συμμετοχή του ανθρώπου στο δημιουργικό έργο του Θεού, και γίνεται, τρόπον τινά, ο άνθρωπος συν-δημιουργός του Θεού και συνδοξάζεται.
Στενά συνδεδεμένο με το πάθος της αργίας είναι και το πάθος της περιεργείας. Η περιέργεια φανερώνει την έλλειψη επίγνωσης και μετάνοιας καθώς και νοσηρή πνευματική κατάσταση. Απομονώνει τον άνθρωπο, τον καθιστά αντιπαθή μεταξύ των συνανθρώπων του και κολάζει επί πλέον την ψυχή του. Με άλλα λόγια η περιέργεια ως πάθος υπερβαίνεται μόνο στον βαθμό που ο άνθρωπος βρίσκει το κρυμμένο κέντρο της υπάρξεώς του, αυτό που ο Απόστολος ονομάζει “καρδίαν”, η οποία όμως σύμφωνα με τον ψαλμωδόν πρέπει να είναι “συντετριμμένη και τεταπεινωμένη”.
Φιλαρχία, είναι η αγάπη για την εξουσία, την πρωτοκαθεδρία, την αρχηγία. Εκφράζεται ως τάση επιβολής επί των άλλων και είναι αποτέλεσμα εγωισμού και ελλείψεως αυτογνωσίας. Η φιλαρχία αποκαλύπτει την κενότητα στην ψυχή μας, τον πνευματικό μαρασμό του ανθρώπου, την κατάσταση του σκοτασμού της ψυχής του, άρα και την τραγικότητα της υπάρξεώς του. Ο φίλαρχος, μη έχοντας εσωτερική πληρότητα αναζητεί να γεμίσει το κενό της ψυχής του δια της επιβολής του επί των άλλων, δια της ικανοποιήσεως των φιλοδοξιών του. Αγνοεί την Ευαγγελική ρήση “οι πρώτοι έσονται έσχατοι και οι έσχατοι πρώτοι”. Φιλαρχία όμως, και πρωτιά, μπορούν να συνυπάρξουν μέσα στον Χριστιανισμό. Πώς ; όταν αυτή η πρωτιά είναι διακονία αγάπης και θυσίας χάρη του συνανθρώπου. “ Εί τις θέλει πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος και πάντων διάκονος”.
Τελευταίος κρίκος του πλέγματος των παθών που αναφέρει ο Όσιος Εφραίμ, είναι η αργολογία. Η αργολογία είναι καθέδρα της κενοδοξίας λέγει ο Άγιος Ιωάννης της κλίμακος. Καθισμένη επάνω της η κενοδοξία προβάλλει και διαφημίζει τον εαυτό της. Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας, θύρα της καταλαλιάς, οδηγός στα ευτράπελα, πρόξενος της ψευδολογίας, σκορπισμός της κατανύξεως, είναι αυτή που προσκαλεί και δημιουργεί την ακηδία. Ο Πέτρος επειδή μίλησε “ έκλαυσε πικρώς”, ελησμόνησε το στόμα του ψαλμωδού, που είπε : “ Είπα, φυλάξω τας οδούς μου, του μη αμαρτάνειν με εν γλώσση μου” (ψαλμ. Λη΄,2). Η σιωπή ακόμη του Ιησού, δημιούργησε στον Πιλάτο σεβασμό. Η σιωπή είναι “μήτηρ της προσευχής, κλεις του παραδείσου χρύσειος”. Ο άνθρωπος δια της σιωπής καλλιεργεί την ψυχή του, αυξάνει τις αρετές, οδηγείται στην επίγνωση και στην μετάνοια. Κατά τους νηπτικούς πατέρες τούτο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας της χάριτος του Θεού και της επιπόνου εργασίας του νου του ανθρώπου δια της επικλήσεως του ονόματος του Ιησού, “Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού, ελέησόν με”, της μικρής αυτής και σύντομης ευχής, αλλά μεγάλης σε νόημα, δια της οποίας νικούμε τα πάθη και αποσοβούμε τα πυρφόρα βέλη του παγκάκιστου διαβόλου, καλλιεργούμε δε και αυξάνουμε τις αρετές. Με βάση τα παραπάνω κατανοούμε ότι υπερβαίνεται εύκολα το δίλημμα που θέτουν αρκετοί Χριστιανοί, να μιλάει κανείς ή να σιωπά ; Εφόσον όμως, η σιωπή είναι χρυσός, καλύτερα κανείς με την σιωπή του να μιλά, και η ομιλία του να είναι καρπός σιωπής.
Ο Όσιος Πατήρ, αναφέρεται στη συνέχεια στις αρετές της σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης.
“Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω”.
Ο αγώνας του πιστού έγκειται στην εκδίωξη των παθών και την απόκτηση αρετών. Η σωφροσύνη αποτελεί έκφραση θεοσεβείας. Έτσι η σωφροσύνη προϋποθέτει κατά κύριο λόγο την πίστη στον Θεό. Άλλωστε η απιστία και η αθεΐα, κατά την Γραφή, θεωρούνται ως καρπός αφροσύνης, “Είπεν άφρων εν τη καρδία αυτού ουκ έστι Θεός”. Το δεύτερο χάρισμα που αιτεί εδώ ο πιστός είναι η αρετή της ταπεινοφροσύνης. Ο Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέγει: ό,τι δεν γίνεται με ταπεινοφροσύνη και πνευματική γνώση, ό,τι και αν είναι αυτό, σε τίποτα δεν ωφελεί εκείνον που το πράττει. Η γνήσια ταπεινοφροσύνη, παράλληλα με τη σωματική άσκηση βεβαίως, κυρίως αποκτάται μέσω της ορθής συμπεριφοράς έναντι του πλησίον, δηλ. μέσω της αγάπης. Η ταπεινοφροσύνη κατά τους πατέρες δεν μπορεί να νοηθεί ανεξάρτητα από την υπομονή, το τρίτο χάρισμα το οποίο αιτεί ο πιστός μέσα από την παρούσα ευχή. “ Ο υπομείνας εις τέλος, είπε, ούτος σωθήσεται” (Ματθ. 10,22). Αυτή δίνει τη δύναμη της αντοχής ιδιαιτέρως στις θλίψεις και στους πειρασμούς. Τελευταίο χάρισμα που ζητά να αποκτήσει ο πιστός είναι η αγάπη. Και οι τέσσερις αυτές αρετές σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους, διότι από την σωφροσύνη έρχεται η ταπεινοφροσύνη, από αυτήν η υπομονή και αποτέλεσμα όλων είναι η αγάπη. Και εάν έχω όλα τα χαρίσματα αυτά και δεν έχω αγάπη “γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον” λέγει ο Παύλος. Η αγάπη θεωρείται ως επιστέγασμα όλων των αρετών, καθώς για την χριστιανική πίστη τίποτα δεν έχει νόημα αν δεν καταλήγει στην αγάπη. Και τούτο διότι, όπως αναφέρει ο Ιωάννης ο Θεός “αγάπη εστίν. Και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει, και ο Θεός εν αυτω”. Με άλλα λόγια η κάθε αρετή είναι χριστιανική στον βαθμό που μετέχει και εκφράζει την αγάπη. Μιλώντας όμως για την αγάπη εννοούμε όχι αυτή που ο πολύς κόσμος ίσως εννοεί, αλλά αυτή που ο ίδιος ο Κύριος εφανέρωσε. Μια αγάπη έτσι ξέχωρη από την πίστη του χριστιανισμού παύει να είναι αγάπη, έστω και αν χρησιμοποιεί το όνομά της. Αυτό σημαίνει ότι πίστις και αγάπη συμπορεύονται. Ισχύει δηλαδή το του Αποστόλου “Πίστις δια αγάπης ενεργουμένη”. Κύριο γνώρισμα αυτής της εν Χριστώ αγάπης είναι η θυσία του ενός προς χάρη του άλλου, έστω και του θεωρουμένου εχθρού, “αγαπάτε τους εχθρούς ημών”, αναφέρεται στο κατά Ματθαίου (5,44). Στην εν Χριστώ αγάπη δηλαδή, δεν υπάρχουν όρια. Όριο είναι μόνο ο ίδιος ο θάνατος. Η αγάπη ως προς την ποιότητά της είναι ομοίωση με τον Θεό, όσο βέβαια είναι δυνατόν στους ανθρώπους. Η αγάπη κυρίως, λέγει ο Α. Ιωάννης της κλίμακος, είναι απόρριψις κάθε εχθρικής και αντιθέτου σκέψεως, εφόσον, η αγάπη “ου λογίζεται το κακόν” (Α΄Κορινθ.Ιγ,5). Εκείνος, αγαπητοί μου, ο οποίος αγαπά, θέλει περισσότερο να ευεργετεί παρά να ευεργετείται. Και θέλει αυτός μεν να αρχίζει τις ευεργεσίες, αλλά να μην γίνεται αντιληπτό ότι αρχίζει να ευεργετεί. Επίσης, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, αναφέρει ότι, για να αποκτήσεις υπομονή όχι μόνο πρέπει να αγαπάς με την καρδιά σου αυτούς που σε ενόχλησαν, αλλά και να λες σε αυτούς λόγια πραότητος και αγάπης, αλλά και αν μπορείς και να τους υπηρετείς ακόμη! Αγάπα σαν να πρόκειται να μισήσεις και έτσι να μισείς σαν να πρόκειται να αγαπήσεις.
Είναι αυτονόητο λοιπόν, ότι η αγάπη αυτή ανήκει στα καθ΄ υπερβολήν χαρίσματα του Θεού, εκφράζει δηλαδή την υπερ φύσιν ζωή που δίδαξε ο Χριστός. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς τη βοήθεια του Θεού η αγάπη παραμένει ανενέργητη και κενή γνώση. Επίσης η αγάπη “ου ζητεί τα εαυτής”, δηλαδή πρέπει να είναι ανιδιοτελής η αγάπη μας, δεν αγαπάμε για να μας αγαπούν, ούτε αγαπάμε περιμένοντας ανταπόδοση, αν περιμένουμε τότε δυστυχώς η αγάπη μας είναι ουτοπία και ψευδής !
Καμία άλλη αρετή δεν μπορεί να προξενήσει απάθεια στην ψυχή, παρά μόνο η αγάπη. Γιατί αγάπη είναι η εκπλήρωση όλου του νόμου, είναι το δώρο που αποτελεί σκοπό για κάθε πνευματική προετοιμασία και άσκηση.
Και όλα αυτά συγκεφαλαιώνονται στην τελική αίτηση της ευχής : “ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου”. Βοήθησέ με Κύριε να δω τα δικά μου σφάλματα και να μην κατακρίνω τον συνάνθρωπό μου. Η ερμηνεία της πραγματικότητας αυτής ανήκει όχι μόνο στην επιστήμη της ψυχολογίας, αλλά και εμείς μπορούμε να υποψιαστούμε το τι γίνεται, παρατηρώντας πολλές φορές τον ίδιο τον εαυτό μας. Εκείνος λοιπόν που αγνοεί τα δικά του σφάλματα και “χαϊδεύει” γενικώς τον εαυτό του, δεν σημαίνει ότι εξαλείφει και τα σφάλματά του. Απλώς τα καταχωρεί στο υποσυνείδητό του και το μόνο που καταφέρνει είναι να έχει ενοχές, να βλέπει τα σφάλματα του άλλου και να παραμερίζει τα δικά του.
Αγαπητοί μου, τι πιο ωραίο μπορούσαμε να ζητήσουμε από τον Θεό, να μην κατακρίνουμε τον συνάνθρωπό μας και να ασχοληθούμε περισσότερο με την ψυχή μας, με τον εαυτό μας, έτσι ώστε με καθαρή καρδιά και αγνό λογισμό, να εκφωνήσουμε στον Κύριό μας: “Ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων!


Παπαθεοχάρης Μιχαήλ
Φοιτητής θεολογίας

Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009

Αγία Φωτεινή


Η Αγία Φωτεινή έζησε στα χρόνια του Χριστού. Ήταν Σαμαρίτισσα στην καταγωγή και διέμενε στην πόλη Συχάρ όπου ζούσε ένα έκλυτο βίο. Ο τρόπος ζωής της ήταν γνωστός στους συμπολίτες της και για αυτόν την είχαν στιγματίσει.Εκείνο τον καιρό, ο Ιησούς περνούσε από την Συχάρ και στάθηκε σε ένα πηγάδι για να πιει νερό. Εκεί συναντήθηκε με την Αγία Φωτεινή από την οποία ζήτησε να του δώσει νερό. Τότε οι Ιουδαίοι και οι Σαμαρείτες δεν είχαν επαφές και γι’ αυτό παραξενεύτηκε η Αγία που ένας Ιουδαίος της απηύθυνε τον λόγο. Το είπε αυτό στον Ιησού και Εκείνος της αποκρίθηκε ότι αν ήξερε ποιος είναι θα του ζητούσε αυτή νερό που δεν τελειώνει ποτέ και όταν το πιει κάποιος δεν ξαναδιψά, εννοώντας φυσικά τον λόγο του Κυρίου και την Χριστιανική πίστη. Μετά από την συνομιλία με τον Χριστό, η Αγία Φωτεινή πίστεψε σε Αυτόν και κάλεσε τους συμπολίτες της να τρέξουν να Τον συναντήσουν. Ο Χριστός έμεινε δύο ημέρες στη Συχάρ και τους μετέδωσε τον Λόγο και την ευλογία Του.Η Αγία Φωτεινή βαπτίστηκε από τους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής μετά την Ανάσταση του Κυρίου. Μαζί της βαπτίστηκαν και οι δύο γιοι της καθώς και οι πέντε αδερφές της. Με την συνοδεία των γιων της και των αδερφών της κήρυξε τον λόγο του Χριστού στην Συρία, στην Φοινίκη, στην Παλαιστίνη, στην Αίγυπτο, στην Καρχηδόνα και τελικά στη Ρώμη. Η μεγάλη της αυτή αποστολική δράση είναι ο λόγος για τον οποίο η εκκλησία μας την ονομάζει Ισαπόστολο.Τα χρόνια περνούσαν και η Αγία κήρυττε τον λόγο του Χριστού με θέρμη σε όσα μέρη την αξίωσε η χάρη Του να ταξιδέψει. Κάποια στιγμή έφτασε και στην Καρθαγένη στην Βόρεια Αφρική. Μαζί της ήταν πάντα οι πέντε αδερφές της (Ανατολή, Φωτώ, Φωτίς, Παρασκευή και Κυριακή) και ο μικρός γιος της ο Ιωσήν.Ο μεγάλος της γιος Βίκτωρ ήταν στρατιώτης στον Ρωμαϊκό στρατό και έφερε το βαθμό του στρατηλάτη. Ρωμαίος αυτοκράτορας τότε ήταν ο Νέρων, ο οποίος μη γνωρίζοντας ότι ο Βίκτωρ ήταν χριστιανός, του ανέθεσε να διώξει τους Χριστιανούς στην Ιταλία. Ο Βίκτωρ πήγε στην Ιταλία αλλά φυσικά αρνήθηκε να φέρει σε πέρας τις εντολές που είχε λάβει. Ο δούκας Σεβαστιανός, φίλος του Βίκτωρα προσπάθησε να τον μεταπείσει αλλά αντί αυτού και με την χάρη του Ιησού Χριστού, μεταπείστηκε ο ίδιος και βαπτίστηκε χριστιανός.Ο Νέρων πληροφορήθηκε τα γεγονότα αυτά και κάλεσε στην Ρώμη τόσο τον Βίκτωρα, που είχε εντωμεταξύ λάβει το χριστιανικό όνομα Φωτεινός, και τον Σεβαστιανό, όσο και την Αγία Φωτεινή με τις αδερφές της και τον μικρό της γιο.Στην προσπάθειά του να τους κάνει να αλλάξουν πίστη, ο Νέρων χρησιμοποίησε όσα δόλια μέσα και όσα βασανιστήρια του ήταν γνωστά. Η Αγία Φωτεινή και οι υπόλοιποι μάρτυρες δεν λύγισαν ούτε στιγμή και συνεχώς δοξολογούσαν τον Ιησού Χριστό.Κατά τη διάρκεια των φρικτών μαρτυρίων που υπέστησαν, πολλά θαύματα έλαβαν χώρα. Μετά από κάθε μαρτύριο, τόσο η Αγία όσο και οι υπόλοιποι μάρτυρες ήταν ανέπαφοι. Αυτό ήταν κάτι που πείσμωνε τον Νέρωνα αλλά ταυτόχρονα έκανε πολλούς από αυτούς που έβλεπαν τα θαύματα αυτά να πιστέψουν στον Χριστό και να βαπτιστούν χριστιανοί.Μετά από ατελείωτα μαρτύρια που υπέστει η Αγία Φωτεινή φυλακίστηκε και μέσα στην φυλακή παρέδωσε την ψυχή της στον Κύριο.Την μνήμη της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος την γιορτάζουμε στις 26 Φεβρουαρίου και την Κυριακή της Σαμαρείτιδος (την πρώτη Κυριακή μετά την Μεσοπεντηκοστή).

Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009

ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ


Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής

"Όχι μόνο δια της ελεημοσύνης που γίνεται με χρήματα φαίνεται η διάθεση της αγάπης, αλλά πολύ περισσότερο με το να μεταδίδεις στον άλλο λόγο Θεού. Ακόμη δε και με κάθε είδους εξυπηρέτηση. Εκείνος που πραγματικά έχει αποξενωθεί από τον κόσμο κι εξυπηρετεί τον πλησίον του με ειλικρινή αγάπη, γρήγορα θ’ απαλλαγεί από τα πάθη και θα γίνει συμμέτοχος της θείας αγάπης και γνώσεως. Εκείνος που αγαπά τον Θεό, αγαπά απαραιτήτως και τον πλησίον του. Αυτός δεν μπορεί να κρατά τίποτα για τον εαυτό του. Οικονομεί τα πάντα όπως αρέσει στον Θεό και δίνει με προθυμία ελεημοσύνη σ’ όσους έχουν ανάγκη. "

Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2009

ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, ΠΕΡΙ ΦΙΛΟΠΤΩΧΕΙΑΣ

Αγίου ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ του Θεολόγου
ΠΕΡΙ ΦΙΛΟΠΤΩΧΕΙΑΣ

Δεν είναι καθόλου εύκολο να βρει κανείς την υψηλότερη απ’ όλες τις αρετές και να της δώσει το πρωτείο και το βραβείο, όπως ακριβώς δεν είναι εύκολο να βρει μέσα σ’ ένα ολάνθιστο και μοσχοβόλο λιβάδι το πιο ωραίο κι ευωδιαστό λουλούδι, καθώς πότε το ένα και πότε το άλλο του τραβάει την προσοχή και τον προκαλεί να το κόψει πρώτο.Έτσι, λοιπόν, σκέφτομαι ότι καλές αρετές είναι η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Και μάρτυρας για την πίστη είναι ο Αβραάμ, που δικαιώθηκε από την πίστη του• μάρτυρες για την ελπίδα είναι ο Ενώς, που πρώτος στήριξε την ελπίδα του στην επίκληση του Κυρίου, και όλοι οι δίκαιοι, που κακοπαθούν με την ελπίδα της σωτηρίας• μάρτυρες για την αγάπη, τέλος, είναι ο απόστολος Παύλος, που έφτασε στο σημείο να εύχεται τη δική του απώλεια για χάρη των αδελφών του Ισραηλιτών, και ο ίδιος ο Θεός, που ονομάζεται αγάπη (Α’ Ιω. 4:8).Καλή είναι η φιλοξενία. Και μάρτυρες γι’ αυτό είναι από τους δικαίους ο Λωτ, ο Σοδομίτης στη διαμονή μα όχι Σοδομίτης στη διαγωγή, και από τους αμαρτωλούς η Ραάβ, η πόρνη στο σώμα μα όχι πόρνη στην προαίρεση, που επαινέθηκε και σώθηκε για τη φιλοξενία (Ιησ. Ναυή 2:1-21).Καλή είναι η μακροθυμία. Και μάρτυρας γι’ αυτό είναι ο ίδιος ο Χριστός, που δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει τις λεγεώνες των αγγέλων Του εναντίον των βασανιστών Του και όχι μόνο μάλωσε τον Πέτρο, όταν τράβηξε το μαχαίρι του, μα και το αυτί, που είχε κόψει εκείνος, το έβαλε πάλι στη θέση του. Το ίδιο έκανε αργότερα και ο Στέφανος, ο μαθητής του Χριστού, που προσευχόταν για κείνους που τον λιθοβολούσαν.Καλή είναι η πραότητα. Και μάρτυρες γι’ αυτό είναι ο Μωυσής και ο Δαβίδ, που πάνω απ’ όλα ως πράοι μαρτυρήθηκαν απ’ τη Γραφή, καθώς και ο Διδάσκαλός τους, ο θεάνθρωπος Ιησούς, που ούτε φιλονικούσε ούτε κραύγαζε, ούτε ξεφώνιζε στις πλατείες ούτε αντιστεκόταν σ’ εκείνους που Τον είχαν συλλάβει.Καλές είναι η προσευχή και η αγρυπνία. Και μάρτυρας γι’ αυτό είναι ο Κύριος, που πριν το πάθος Του αγρυπνούσε και προσευχόταν.Καλές είναι η αγνεία και η παρθενία. Και μάρτυρες γι’ αυτό είναι τόσο ο Παύλος, που τις θεσμοθέτησε, βραβεύοντας δίκαια και το γάμο και την αγαμία, όσο και ο ίδιος ο Ιησούς, που γεννήθηκε από Παρθένο, για να τιμήσει τη γέννηση μα να προτιμήσει την παρθενία.Καλή είναι η ταπεινοφροσύνη. Και μάρτυρες γι’ αυτό είναι πολλοί, με κυριότερο πάλι το Σωτήρα και Κύριο των όλων, που ταπεινώθηκε, όχι μόνο παίρνοντας μορφή δούλου, παραδίνοντας το πρόσωπό Του στην ντροπή και στα φτυσίματα και συναριθμώντας τον εαυτό Του με τους παρανόμους. Εκείνος, που καθαρίζει τον κόσμο από την αμαρτία, αλλά και πλένοντας τα πόδια των μαθητών Του σαν υπηρέτης.Καλή είναι η ακτημοσύνη και η περιφρόνηση των χρημάτων. Και μάρτυρες γι’ αυτό είναι τόσο ο Ζακχαίος, που, μόλις μπήκε ο Χριστός στο σπίτι του, μοίρασε σχεδόν όλα τα υπάρχοντά του, όσο και πάλι ο ίδιος ο Κύριος, που, μιλώντας στον πλούσιο εκείνο νέο, περιόρισε την τελειότητα σ’ αυτό ακριβώς το πράγμα (Ματθ. 19:21).Κοντολογίς, καλή είναι η θεωρία, καλή είναι και η πράξη• η θεωρία γιατί μας ανυψώνει από τα γήινα, μας οδηγεί στα άγια των αγίων και επαναφέρει το νου στην αρχική φυσική του κατάσταση, και η πράξη γιατί υποδέχεται το Χριστό, Τον υπηρετεί και αποδεικνύει με τα έργα την αγάπη.Κάθε αρετή είναι κι ένας δρόμος που οδηγεί στη σωτηρία, σε κάποιον απ’ τους αιώνιους και μακάριους τόπους. Γιατί, όπως υπάρχουν πολλοί τρόποι ζωής έτσι υπάρχουν και πολλοί τόποι κοντά στο Θεό, που χωρίζονται και μοιράζονται ανάλογα με την αξία του καθενός. Και άλλος ας ασκήσει τη μία αρετή, άλλος την άλλη, άλλος πολλές μαζί και άλλος όλες, αν βέβαια τούτο είναι δυνατό. Φτάνει μόνο να προχωράει κανείς και να επιδιώκει το ανώτερο, ακολουθώντας βήμα-βήμα Εκείνον που τον οδηγεί καλά και τον κατευθύνει και τον βάζει, μεσ’ από την στενή οδό και πύλη, στην απέραντη ουράνια μακαριότητα.Και αν ο Παύλος, που ακολουθεί κι αυτός το Χριστό, θεωρεί την αγάπη ως την πρώτη και μεγαλύτερη εντολή, ως τη σύνοψη του νόμου και των προφητών, το καλύτερο μέρος της θεωρώ πως είναι η αγάπη στους φτωχούς και, γενικότερα, η ευσπλαχνία και η συμπάθεια στους συνανθρώπους. Γιατί τίποτ’ άλλο δεν ευχαριστεί τόσο πολύ το Θεό και τίποτ’ άλλο δεν Του είναι τόσο αγαπητό όσο η ευσπλαχνία. Αυτή, μαζί με την αλήθεια, πηγαίνει μπροστά Του και αυτή πρέπει να Του προσφερθεί πριν την Κρίση. Μα και σε τίποτ’ άλλο δεν δίνεται ως ανταπόδοση από Εκείνον, που κρίνει με δικαιοσύνη και ζυγίζει με ακρίβεια την ευσπλαχνία, όσο στη φιλανθρωπία η φιλανθρωπία.Σ’ όλους, λοιπόν, τους φτωχούς και σ’ εκείνους που για οποιονδήποτε λόγο κακοπαθούν, οφείλουμε να δείχνουμε ευσπλαχνία, σύμφωνα με την εντολή: “Να μετέχετε στη χαρά όσων χαίρονται και στη λύπη όσων λυπούνται” (Ρωμ. 12:15). Και οφείλουμε να προσφέρουμε στους ανθρώπους, ως άνθρωποι κι εμείς, την εκδήλωση της καλοσύνης μας, όταν τη χρειάζονται, χτυπημένοι από κάποια συμφορά, λ.χ. χηρεία ή ορφάνια ή ξενητιά ή σκληρά αφεντικά ή άδικους άρχοντες ή άσπλαχνους φοροεισπράκτορες ή φονικούς ληστές ή άπληστους κλέφτες ή δήμευση περιουσίας ή ναυάγιο. Όλοι είναι αξιολύπητοι. Όλοι βλέπουν τα χέρια μας, όπως εμείς βλέπουμε τα χέρια του Θεού.Τι θα κάνουμε, λοιπόν, εμείς που έχουμε τιμηθεί με το μεγάλο όνομα ‘’χριστιανοί’’ και αποτελούμε τον διαλεχτό και ξεχωριστό λαό, ο οποίος οφείλει να καταγίνεται σε καλά και σωτήρια έργα; Τι θα κάνουμε εμείς οι μαθητές του πράου και φιλάνθρωπου Ιησού, που σήκωσε τις αμαρτίες μας, ταπεινώθηκε, παίρνοντας την ανθρώπινη φύση μας, κι έγινε φτωχός, για να γίνουμε εμείς πλούσιοι με τη θεότητα; Τι θα κάνουμε, έχοντας μπροστά μας ένα τόσο μεγάλο υπόδειγμα ευσπλαχνίας και συμπάθειας; Θα παραβλέψουμε τους συνανθρώπους μας; Θα τους περιφρονήσουμε; Θα τους εγκαταλείψουμε; Κάθε άλλο, αδελφοί μου. Αυτά δεν ταιριάζουν σ’ εμάς, τους θρεμμένους από το Χριστό, τον καλό ποιμένα, που φέρνει πίσω το πλανεμένο πρόβατο και ψάχνει να βρει το χαμένο και στηρίζει το ασθενικό. Μα δεν ταιριάζουν ούτε στην ανθρώπινη φύση μας, που επιβάλλει τη συμπάθεια, αφού από την ίδια της την αδυναμία έμαθε την ευσέβεια και τη φιλανθρωπία.Γιατί, μολαταύτα, δεν βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, όσο είναι ακόμα καιρός; Γιατί εμείς ζούμε μέσα στην απόλαυση, ενώ οι αδελφοί μας μέσα στη δυστυχία; Ποτέ να μην πλουτίσω, αν αυτοί στερούνται! Ποτέ να μην έχω υγεία, αν δεν βάλω βάλσαμο στις πληγές τους! Ποτέ να μη χορτάσω, ποτέ να μην ντυθώ, ποτέ να μην ησυχάσω μέσα σε σπίτι, αν δεν τους δώσω ψωμί και ρούχα, όσα μπορώ, κι αν δεν τους ξεκουράσω μέσα στο σπίτι μου.Ας τ’ αναθέσουμε όλα στο Χριστό, για να τον ακολουθήσουμε αληθινά, σηκώνοντας το σταυρό Του, για ν’ ανεβούμε στον επουράνιο κόσμο ανάλαφρα και άνετα, χωρίς τίποτα να μας τραβάει προς τα κάτω, και για να κερδίσουμε στη θέση όλων αυτών το Χριστό, ανεβασμένοι χάρη στην ταπείνωσή μας και πλουτισμένοι χάρη στη φτώχεια μας. Ή, τουλάχιστον, ας μοιραστούμε με το Χριστό τα υπάρχοντά μας, για ν’ αγιαστούν κάπως με τη σωστή κατοχή τους και την προσφορά μεριδίου τους στους φτωχούς.Δεν θα συνέλθουμε, έστω και αργά; Δεν θα νικήσουμε την αναισθησία μας, για να μην πω την τσιγκουνιά μας; Δεν θα σκεφτούμε ως άνθρωποι; Δεν θα βάλουμε νοερά στη θέση των ξένων συμφορών τις πιθανές δικές μας;Γιατί, στ’ αλήθεια, τίποτε από τ’ ανθρώπινα δεν είναι βέβαιο, τίποτε δεν είναι σταθερό, τίποτε δεν είναι ανεξάρτητο από άλλους παράγοντες, τίποτε δεν στηρίζεται σε αμετάβλητες προϋποθέσεις. Η ζωή μας γυρίζει σε κύκλο, έναν κύκλο που φέρνει πολλές μεταβολές, συχνά μέσα σε μια μέρα, κάποτε και μέσα σε μιαν ώρα. Πιο σίγουρο είναι να εμπιστεύεται κανείς τον άνεμο, που κινείται ακατάπαυστα, πιο σίγουρο είναι να εμπιστεύεται τη γραμμή, που αφήνει πάνω στα νερά ένα ποντοπόρο πλοίο, πιο σίγουρο είναι να εμπιστεύεται τ’ απατηλά όνειρα μιας νύχτας, που η απόλαυσή τους κρατάει τόσο λίγο, πιο σίγουρο είναι να εμπιστεύεται όσα χαράζουν τα παιδιά πάνω στην άμμο, όταν παίζουν, παρά την ανθρώπινη ευτυχία.Είναι, λοιπόν, συνετοί εκείνοι, που, μην έχοντας εμπιστοσύνη στα τωρινά, φροντίζουν να εξασφαλιστούν για το μέλλον. Επειδή η ανθρώπινη ευημερία είναι άστατη και μεταβλητή, αγαπούν την καλοσύνη, που δεν χάνεται, για να κερδίσουν τουλάχιστο το ένα από τα τρία: ή να μην κάνουν τίποτα το κακό, επειδή η καλοσύνη τους προκαλεί τη συμπάθεια του Θεού, ο οποίος πολλές φορές ευεργετεί στον ουρανό τους ευσεβείς για τις επίγειες αγαθοεργίες τους• ή να έχουν θάρρος ενώπιον του Θεού, επειδή κακοπάθησαν όχι για κάποια κακία, αλλά για κάποιον άλλο σκοπό• ή, τέλος, όντας φιλάνθρωποι, να απαιτούν από το Θεό σαν οφειλόμενη τη φιλανθρωπία, την οποία έδειξαν πρώτα εκείνοι στους φτωχούς, ενεργώντας έξυπνα.“Ας μην καυχιέται ο σοφός τη σοφία του, λέει ο Κύριος, μήτε ο δυνατός για τη δύναμή του μήτε ο πλούσιος για τον πλούτο του” (Ιερ. 9:23), έστω κι αν έχουν φτάσει στο ύψιστο σημείο σοφίας, δυνάμεως ή πλούτου. Εγώ, όμως, θα προσθέσω κι εκείνα που ακολουθούν: Ας μην καυχιέται μήτε ο περίβλεπτος για τη δόξα του μήτε ο γερός για την υγεία του μήτε ο όμορφος για την ομορφιά του μήτε ο νέος για τα νιάτα του μήτε, κοντολογίς, άλλος κανένας για οτιδήποτε απ’ όσα παινεύονται στον κόσμο τούτο και προξενούν την υπερηφάνεια. Αλλά, όποιος καυχιέται, μόνο γι’ αυτό ας καυχιέται, για το ότι γνωρίζει και ζητάει το Θεό, υποφέρει μαζί μ’ εκείνους που υποφέρουν και αποθέτει τις ελπίδες του για τα καλά στο μέλλον. Γιατί τα τωρινά αγαθά είναι ρευστά και πρόσκαιρα. Συνεχώς μετακινούνται και πηγαίνουν από τον ένα στον άλλο, όπως η μπάλα στο ποδόσφαιρο. Και δεν υπάρχει τίποτα πιο σίγουρο για τον άνθρωπο που τα κατέχει, από το ότι θα τα χάσει με το χρόνο ή από το φθόνο. Απεναντίας, τα μελλοντικά αγαθά είναι σταθερά και μόνιμα. Ποτέ δεν χάνονται, ποτέ δεν πηγαίνουν από τον ένα στον άλλο, ποτέ δεν διαψεύδουν τις ελπίδες όσων τα εμπιστεύονται.“Ποιος είναι σοφός, για να τα καταλάβει αυτά;” (Ωσ. 14:10). Ποιος θ’ αδιαφορήσει για τα εφήμερα και θα προσέξει τα μόνιμα; Ποιος θα συλλογιστεί ότι τα τωρινά θα περάσουν; Ποιος θ’ αναλογιστεί ότι τα αναμενόμενα θα μείνουν; Ποιος θα ξεχωρίσει τα πραγματικά απ’ τα φαινομενικά, για ν’ ακολουθήσει τα πρώτα και να περιφρονήσει τα δεύτερα; Ποιος θα ξεχωρίσει την επίγεια διαμονή από την επουράνια πολιτεία, την παροικία από την κατοικία, το σκοτάδι από το φως, τη λάσπη του βυθού από τα άγια χώματα, τη σάρκα από το πνεύμα, το Θεό από τον κοσμοκράτορα διάβολο, τη σκιά του θανάτου από την αιώνια ζωή; Ποιος θα εξαγοράσει με τα παρόντα το μέλλον, με τον φθαρτό πλούτο τον άφθαρτο, με τα ορατά τα αόρατα;Μακάριος, λοιπόν, είναι εκείνος που τα διακρίνει αυτά, χωρίζει με το μαχαίρι του Λόγου το καλύτερο από το χειρότερο, ανυψώνεται με την καρδιά του, όπως λέει κάπου ο ιερός Δαβίδ (Ψαλμ. 83:6), φεύγει μ’ όλη του τη δύναμη μακριά από την κοιλάδα τούτη της οδύνης, επιδιώκει τα αγαθά που βρίσκονται στον ουρανό, σταυρώνεται για τον κόσμο μαζί με το Χριστό, ανασταίνεται μαζί με το Χριστό, ανεβαίνει στα επουράνια σκηνώματα μαζί με το Χριστό και γίνεται κληρονόμος της αληθινής ζωής, που δεν μεταβάλλεται ποτέ πια.Ας ακολουθήσουμε το Λόγο, ας επιδιώξουμε την ουράνια απόλαυση, ας απαλλαγούμε από την επίγεια περιουσία. Ας κρατήσουμε από τα γήινα μόνο όσα είναι καλά, ας σώσουμε τις ψυχές μας με ελεημοσύνες, ας δώσουμε από τα υπάρχοντά μας στους φτωχούς, για να γίνουμε πλούσιοι σε αιώνια αγαθά. Δώσε κάτι και στην ψυχή, όχι στη σάρκα μονάχα. Δώσε κάτι και στο Θεό, όχι στον κόσμο μονάχα. Πάρε κάτι απ’ την κοιλιά και δώσ’ το στο πνεύμα. Πάρε κάτι απ’ τη φωτιά, που κατακαίει τα γήινα, και ξεμάκρυνέ το από τη φλόγα. Άρπαξε κάτι από τον τύραννο κι εμπιστέψου το στον Κύριο. Δώσε λίγο σ’ Εκείνον, που σου έχει προσφέρει το πολύ. Δώσε τα και όλα ακόμα σ’ Εκείνον, που σου τα έχει χαρίσει όλα. Ποτέ δεν θα ξεπεράσεις στη γενναιοδωρία το Θεό, έστω κι αν χαρίσεις όλα σου τα υπάρχοντα, έστω κι αν προσθέσεις σ’ αυτά και τον ίδιο σου τον εαυτό. Γιατί και του εαυτού σου η προσφορά στο Θεό ισοδυναμεί με απόκτηση. Όσα κι αν προσφέρεις, εκείνα που μένουν είναι περισσότερα. Και δεν θα δώσεις τίποτα δικό σου, γιατί όλα τα έχεις πάρει από το Θεό.Ας μη γίνουμε, αγαπητοί μου φίλοι και αδελφοί, κακοί διαχειριστές των αγαθών που μας δόθηκαν. Ας μην κοπιάζουμε για να θησαυρίζουμε και ν’ αποταμιεύουμε, ενώ άλλοι υποφέρουν από την πείνα. Ας μιμηθούμε τον ανώτατο και κορυφαίο νόμο του Θεού, που στέλνει τη βροχή σε δικαίους και αδίκους και ανατέλλει τον ήλιο επίσης για όλους. Αυτός έκανε τη γη ευρύχωρη για όλα τα χερσαία ζώα, δημιούργησε πηγές, ποτάμια, δάση, αέρα για τα φτερωτά και νερά για τα υδρόβια, και έδωσε σ’ όλα τα όντα άφθονα τα απαραίτητα για τη ζωή τους στοιχεία, χωρίς να τα περιορίζει καμιά εξουσία, χωρίς να τα καθορίζει κανένας γραπτός νόμος, χωρίς να τα εμποδίζουν σύνορα. Και αυτά τα στοιχεία τα παρέδωσε κοινά και πλούσια, χωρίς διάκριση ή περικοπή, τιμώντας την ομοιότητα της φύσεως με την ισότητα της δωρεάς και δείχνοντας τον πλούτο της αγαθότητός Του.Οι άνθρωποι, όμως, αφότου έβγαλαν από τη γη το χρυσάφι, το ασήμι και τα πολύτιμα πετράδια, αφότου έφτιαξαν ρούχα μαλακά και περιττά και αφότου απέκτησαν άλλα παρόμοια πράγματα, που αποτελούν αιτίες πολέμων και επαναστάσεων και τυραννικών καθεστώτων, κυριεύθηκαν από παράλογη υπεροψία. Έτσι, δεν δείχνουν ευσπλαχνία στους δυστυχισμένους συνανθρώπους τους και δεν θέλουν ούτε με τα περίσσια τους να δώσουν στους άλλους τα αναγκαία. Τι βαναυσότητα! Τι σκληρότητα! Δεν σκέφτονται, αν όχι τίποτ’ άλλο, πως η φτώχεια και ο πλούτος, η ελευθερία και η δουλεία και τ’ άλλα παρόμοια, εμφανίστηκαν στο ανθρώπινο γένος μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, σαν αρρώστιες που εκδηλώνονται μαζί με την κακία και που είναι δικές της επινοήσεις. Αρχικά, όμως, δεν έγιναν έτσι τα πράγματα, λέει η Γραφή (Ματθ. 19:8), αλλά Εκείνος που έπλασε εξαρχής τον άνθρωπο, τον άφησε ελεύθερο, αυτεξούσιο – συγκρατημένο μόνο από το νόμο της εντολής – και πλούσιο μέσα στον παράδεισο της τρυφής. Αυτή την ελευθερία κι αυτόν τον πλούτο θέλησε να χαρίσει – και χάρισε – ο Θεός, μέσω του πρώτου ανθρώπου, και στο υπόλοιπο ανθρώπινο γένος. Ελευθερία και πλούτος ήταν μόνο η τήρηση της εντολής. Φτώχεια αληθινή και δουλεία ήταν η παράβασή της.Μετά την παράβαση, λοιπόν, εμφανίστηκαν οι φθόνοι και οι φιλονικίες και η δολερή τυραννία του διαβόλου, που παρασύρει πάντα με τη λαιμαργία της ηδονής και ξεσηκώνει τους πιο τολμηρούς ενάντια στους πιο αδύνατους. Μετά την παράβαση, το ανθρώπινο γένος χωρίστηκε σε διάφορες φυλές με διάφορα ονόματα και η πλεονεξία κατακερμάτισε την ευγένεια της φύσεως, αφού πήρε και το νόμο βοηθό της.Εσύ, όμως, να κοιτάς την αρχική ενότητα και ισότητα, όχι την τελική διαίρεση• όχι το νόμο που επικράτησε, αλλά το νόμο του Δημιουργού. Βοήθησε, όσο μπορείς, τη φύση, τίμησε την πρότερη ελευθερία, δείξε σεβασμό στον εαυτό σου, συγκάλυψε την ατιμία του γένους σου, παραστάσου στην αρρώστια, σύντρεξε στην ανάγκη.Παρηγόρησε ο γερός τον άρρωστο, ο πλούσιος τον φτωχό, ο όρθιος τον πεσμένο, ο χαρούμενος τον λυπημένο, ο ευτυχισμένος τον δυστυχισμένο.Δώσε κάτι στο Θεό ως δώρο ευχαριστήριο, για το ότι είσαι ένας απ’ αυτούς που μπορούν να ευεργετούν και όχι απ’ αυτούς που έχουν ανάγκη να ευεργετούνται, για το ότι δεν περιμένεις εσύ βοήθεια από τα χέρια άλλων, αλλ’ από τα δικά σου χέρια περιμένουν άλλοι βοήθεια.Πλούτισε όχι μόνο σε περιουσία, μα και σε ευσέβεια, όχι μόνο σε χρυσάφι, μα και σε αρετή, ή καλύτερα μόνο σε αρετή.Γίνε πιο τίμιος από τον πλησίον με την επίδειξη περισσότερης καλοσύνης. Γίνε θεός για τον δυστυχισμένο με τη μίμηση της ευσπλαχνίας του Θεού.Δώσε κάτι, έστω και ελάχιστο, σ’ εκείνον που έχει ανάγκη. Γιατί και το ελάχιστο δεν είναι ασήμαντο για τον άνθρωπο που όλα τα στερείται, μα ούτε και για το Θεό, εφόσον είναι ανάλογο με τις δυνατότητές σου. Αντί για μεγάλη προσφορά, δώσε την προθυμία σου. Κι αν δεν έχεις τίποτα, δάκρυσε. Η ολόψυχη συμπάθεια είναι μεγάλο φάρμακο γι’ αυτόν που δυστυχεί. Η αληθινή συμπόνια ανακουφίζει πολύ από τη συμφορά.Δεν έχει μικρότερη αξία, αδελφέ μου, ο άνθρωπος από το ζώο, που, αν χαθεί ή πέσει σε χαντάκι, σε προστάζει ο νόμος να το σηκώσεις και να το περιμαζέψεις (Δευτ. 22:1-4). Πόση ευσπλαχνία, επομένως, οφείλουμε να δείχνουμε στους συνανθρώπους μας, όταν ακόμα και με τ’ άλογα ζώα έχουμε χρέος να είμαστε πονετικοί;“Δανείζει το Θεό όποιος ελεεί φτωχό”, λέει η Γραφή (Παροιμ. 19:17). Ποιος δεν δέχεται τέτοιον οφειλέτη, που, εκτός από το δάνειο, θα δώσει και τόκους, όταν έρθει ο καιρός; Και αλλού πάλι λέει: “Με τις ελεημοσύνες και με την τιμιότητα καθαρίζονται οι αμαρτίες” (Παροιμ. 15:27α).Ας καθαριστούμε, λοιπόν, με την ελεημοσύνη, ας πλύνουμε με το καλό βοτάνι τις βρωμιές και τους λεκέδες μας, ας γίνουμε άσπροι, άλλοι σαν το μαλλί και άλλοι σαν το χιόνι, ανάλογα με την ευσπλαχνία του ο καθένας. “Μακάριοι”, λέει, “όσοι δείχνουν έλεος στους άλλους, γιατί σ’ αυτούς θα δείξει ο Θεός το έλεός Του” (Ματθ. 5:7). Το έλεος υπογραμμίζεται στους μακαρισμούς. Και αλλού: “Μακάριος είν’ εκείνος που σπλαχνίζεται τον φτωχό και τον στερημένο” (Ψαλμ. 40:2). Και: “Αγαθός άνθρωπος είν’ εκείνος που συμπονάει τους άλλους και τους δανείζει” (Ψαλμ. 111:5). Και: “Παντοτινά ελεεί και δανείζει ο δίκαιος” (Ψαλμ. 36:26). Ας αρπάξουμε το μακαρισμό, ας τον κατανοήσουμε, ας ανταποκριθούμε στην κλήση του, ας γίνουμε αγαθοί άνθρωποι. Ούτε η νύχτα να μη διακόψει τη ελεημοσύνη σου. “Μην πεις. ‘’Φύγε τώρα και έλα πάλι αύριο να σου δώσω βοήθεια’’” (Παροιμ. 3:28), γιατί μπορεί από σήμερα ως αύριο να συμβεί κάτι, που θα ματαιώσει την ευεργεσία. Η φιλανθρωπία είναι το μόνο πράγμα που δεν παίρνει αναβολή. “Μοίραζε το ψωμί σου σ’ εκείνους που δεν έχουν στέγη” (Ησ. 58:7). Και αυτά να τα κάνεις με προθυμία. “Όποιος ελεεί”, λέει ο απόστολος, “ας το κάνει με ευχαρίστηση και γλυκύτητα” (Ρωμ. 12:8). Με την προθυμία, το καλό σου λογαριάζεται σαν διπλό. Η ελεημοσύνη που γίνεται με στενοχώρια ή εξαναγκασμό, είναι άχαρη και άνοστη. Να πανηγυρίζουμε πρέπει, όχι να θρηνούμε, όταν κάνουμε καλοσύνες.Μήπως νομίζεις πως η φιλανθρωπία δεν είναι αναγκαία, αλλά προαιρετική; Μήπως νομίζεις πως δεν αποτελεί νόμο, αλλά συμβουλή και προτροπή; Πολύ θα το ‘θελα κι εγώ έτσι να είναι. Και έτσι το νόμιζα. Μα με φοβίζουν όσα λέει η Γραφή για εκείνους που, την ημέρα της Κρίσεως, ο Δίκαιος Κριτής βάζει στ’ αριστερά Του, σαν κατσίκια, και τους καταδικάζει (Ματθ. 25:31-46). Αυτοί δεν καταδικάζονται γιατί έκλεψαν ή λήστεψαν ή ασέλγησαν ή έκαναν οτιδήποτε άλλο απ’ όσα απαγορεύει ο Θεός, αλλά γιατί δεν έδειξαν φροντίδα για το Χριστό μέσω των δυστυχισμένων ανθρώπων.Όσο είναι καιρός, λοιπόν, ας επισκεφθούμε το Χριστό, ας Τον περιποιηθούμε, ας Τον θρέψουμε, ας Τον ντύσουμε, ας Τον περιμαζέψουμε, ας Τον τιμήσουμε. Όχι μόνο με τραπέζι, όπως μερικοί, όχι μόνο με μύρα, όπως η Μαρία, όχι μόνο με τάφο, όπως ο Αριμαθαίος Ιωσήφ, όχι μόνο με ενταφιασμό, όπως ο φιλόχριστος Νικόδημος, όχι μόνο με χρυσάφι, λιβάνι και σμύρνα, όπως οι μάγοι πρωτύτερα. Μα επειδή ο Κύριος των όλων θέλει έλεος και όχι θυσία και επειδή η ευσπλαχνία είναι καλύτερη από τη θυσία μυριάδων καλοθρεμμένων αρνιών, ας Του την προσφέρουμε μέσου εκείνων που έχουν ανάγκη, μέσω εκείνων που βρίσκονται σήμερα σε δεινή θέση, για να μας υποδεχθούν στην ουράνια βασιλεία, όταν φύγουμε από τον κόσμο τούτο και πάμε κοντά στον Κύριο μας, το Χριστό, στον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες

Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2009

Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων, εις την Δευτέραν Παρουσίαν Του Κυρίου.

Ομιλία του Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων,
εις την Δευτέραν Παρουσίαν Του Κυρίου.
«Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος»
Διακηρύττουμε παρουσίαν Χριστού, όχι μόνον μίαν αλλά και δευτέραν, πολύ καλλιτέραν της προηγουμένης. Διότι η πρώτη αποτελούσε επίδειξιν υπομονής, ενώ η ερχομένη φέρει το στέμμα της θείας Βασιλείας. Πράγματι” στον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν τα πάντα, ως επί το πλείστον, είναι διπλά. Διπλή γέννησις, μία από τον Θεόν προαιωνίως και μία από την Παρθένον στους εσχάτους καιρούς. Δύο κάθοδοι. Μία η αφανής, και δευτέρα ένδοξος και επιφανής, η μέλλουσα. Κατά την πρώτην παρουσίαν εσπαργανώθη στην φάτνην, στην δευτέραν ενδύεται φως ως ιμάτιον. Στην πρώτην «υπέμεινε σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας», στην δευτέραν θα έλθη δοξαζόμενος, δορυφορούμενος από στρατιές αγγέλων. Δεν μένουμε λοιπόν στην πρώτην μόνον παρουσίαν, αλλά προσδοκούμε και την δευτέραν. Και είπαμε μεν στην πρώτην «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου», αλλά και στην δευτέρα θα ειπούμε πάλι το ίδιον, όταν συναντήσωμε μαζί με τους αγγέλους τον Δεσπότην, και προσκυνώντας αυτόν θα ειπούμε: «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Έρχεται ο Σωτήρ όχι για να δικασθή πάλιν, αλλά για να δικάση τους δικαστάς του. Αυτός που προηγουμένως, όταν εκρίνετο, εσιωπούσε, λέγει ύστερα στους παρανόμους, υπενθυμίζοντας όσα ετόλμησαν κατά την σταύρωση: «Ταύτα εποίησας και εσίγησα». Τότε ήλθε για να εκπληρώση την Θείαν Οικονομίαν, και εδίδασκε τους ανθρώπους με την πειθώ. Τώρα όμως θα αναγκασθούν να τον αναγνωρίσουν ως Βασιλέα τους, έστω και χωρίς να το θέλουν. Περί των δύο τούτων παρουσιών ο προφήτης Μαλαχίας λέγει: «και εξαίφνης θα έλθη εις τον ναόν αυτού ο Κύριος, ον υμείς ζητείτε». Ιδού η μία παρουσία. Και πάλι περί της δευτέρας παρουσίας λέγει: «Και ο άγγελος της διαθήκης ον υμείς θέλετε. Ιδού έρχεται Κύριος Παντοκράτωρ, και τις υπομενεί ημέραν εισόδου αυτού;». Και αμέσως στην συνέχεια λέγει ο ίδιος ο Σωτήρ: «και προσάξω προς υμάς εν κρίσει, και έσομαι μάρτυς ταχύς επί τους μάγους και επί τας μοιχαλίδας και επί τους ομνύοντας τω ονόματί μου επί ψεύδει», και τα λοιπά. Γι’ αυτό ο Παύλος θέλοντας να μας ασφαλίση εκ των προτέρων λέγει: «ει τις εποικοδομεί επί τον θεμέλιον τούτον χρυσόν και άργυρον και λίθους τιμίους, ξύλα, χόρτον, καλάμην, εκάστου το έργον φανερόν γενήσεται». Ήδη και ο Παύλος έχει επισημάνει τις δύο αυτές παρουσίες, όταν γράφη προς τον Τίτον και λέγει: επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις, παιδεύουσα ημάς ίνα, αρνησάμενοι την ασέβειαν και τας κοσμικάς επιθυμίας, σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς ζήσωμεν εν τω νυν αιώνι, προσδεχόμενοι την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Βλέπεις πώς ανέφερε μεν την πρώτην, για την οποίαν ευχαριστεί, και την δευτέραν, την οποίαν προσδοκούμε; Γι’ αυτό και η πίστις μας, όσον αφορά στο γεγονός αυτό το οποίον σας αναγγέλλουμε τώρα, μας παρεδόθη έτσι, να πιστεύωμε δηλαδή στον «ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθίσαντα εκ δεξιών του Πατρός και ερχόμενον εν δόξη, κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος».
Έρχεται λοιπόν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός από τους ουρανούς, έρχεται δε στην συντέλειαν του κόσμου τούτου ενδόξως, κατά την εσχάτην ημέρα. Διότι θα γίνη συντέλεια του κόσμου τούτου, και ο κτιστός αυτός κόσμος θα ανακαινισθή πάλι. Επειδή δηλαδή επεκράτησε σε όλην την γην η διαφθορά και η κλοπή και η μοιχεία και κάθε είδος αμαρτίας, και συμβαίνουν σε όλον τον κόσμον αιμομιξίες, για να μη μείνη το θαυμαστόν αυτό κατοικητήριον πλήρες ανομίας, ο κόσμος αυτός μέλλει να παρέλθη, για να αναδειχθή ο καλλίτερος. Θέλεις να λάβης την απόδειξιν από τα ρητά της Γραφής; Άκου τον Ησαϊα που λέγει: «και ειληθήσεται ως βιβλίον ο ουρανός, και τα άστρα πεσείται ως φύλλα εξ αμπέλου, και ως πίπτει φύλλα από συκής». Και το Ευαγγέλιον λέγει: «ο ήλιος σκοτισθήσεται, και η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής, και οι αστέρες πεσούνται από του ουρανού». Ας μη λυπούμεθα σαν να πεθαίναμε μόνον εμείς. Και οι αστέρες θα αποθάνουν, αλλά θα ξαναγίνουν πάλιν όπως είναι τώρα. Και θα περιτυλίξη ο Κύριος τους ουρανούς όχι για να τους καταστρέψη, αλλά για να τους ανανεώση, να τους κάμη καλλιτέρους. Άκου τον Προφήτην Δαβίδ που λέγει: «κατ’ αρχάς Συ, Κύριε, την γην εθεμελίωσας και έργα των χειρών σου εισίν οι ουρανοί. Αυτοί απολούνται, Σύ δε διαμένεις». Αλλά θα ειπή κάποιος. Κοίτα, το λέγει σαφώς ότι απολούνται, θα καταστραφούν. Άκου πώς εννοεί το «απολούνται», το λέγει στην συνέχεια: «και πάντες ως ιμάτιον παλαιωθήσονται, και ωσεί περιβόλαιον (σαν επανωφόρι δηλαδή) ελίξεις αυτούς, και αλλαγήσονται». Όπως λέγεται ότι ο δίκαιος απέθανε, σύμφωνα με το γραφικόν. «Ίδετε ως ο δίκαιος απώλετο, και ουδείς εκδέχεται τη καρδία», και αυτό επειδή προσδοκούμε την Ανάσταση. Κατ’ ανάλογον τρόπο προσδοκούμε και ανάσταση των ουρανών. «Ο ήλιος μεταστραφήσεται εις σκότος, και η σελήνη εις αίμα». Ας διδαχθούν αυτοί που επέστρεψαν από την αίρεση των Μανιχαίων, και ας μη θεοποιούν πλέον τα φωτεινά σώματα του ουρανού, ούτε να θεωρούν δυσσεβώς ότι ο ήλιος αυτός που μέλλει να σκοτισθή είναι ο Χριστός. Και πάλιν άκου τον Κύριο που λέγει: «ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσιν». Τα κτίσματα δηλαδή δεν είναι ισότιμα με τους λόγους του Δεσπότου…
Αναμένουμε λοιπόν όντως και προσδοκούμε τον Κύριον ερχόμενον από τους ουρανούς, επάνω σε νεφέλες. Θα ηχήσουν τότε σάλπιγγες αγγελικές. Πρώτοι θα αναστηθούν όσοι από τους νεκρούς έχουν κοινωνίαν με τον Χριστόν. Έπειτα αρπάζονται σε νεφέλες όσοι ευλαβείς θα ζουν τότε, λαμβάνοντας ως έπαθλο την τιμήν αυτήν η οποία υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα, επειδή και ηγωνίσθησαν υπεράνθρωπα, όπως λέγει ο Παύλος. «Ότι αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ’ ουρανού, και οι νεκροί εν Χριστώ αναστήσονται πρώτον. Έπειτα ημείς οι ζώντες οι περιλειπόμενοι, άμα συν αυτοίς αρπαγησόμεθα εν νεφέλαις, εις απάντησιν του Κυρίου εις αέρα, και ούτω πάντοτε συν Κυρίω εσόμεθα».
Την εγνώριζεν αυτήν την Παρουσίαν του Κυρίου ο Εκκλησιαστής, όταν έλεγε: «ευφραίνου, νεανίσκε, εν νεότητί σου». Και τι θα γίνη όταν έλθη ο Κύριος; «Ανθήσει το αμύγδαλον και παχυνθήσεται η ακρίς, και διασκεδασθήσεται η κάππαρις». Όπως μάλιστα λέγουν οι ερμηνευταί, η ανθισμένη αμυγδαλιά σημαίνει ότι ο χειμών παρήλθε. Μετά δε τον χειμώνα μέλλουν να ανθήσουν τα σώματά μας, να γίνουν άνθη επουράνια. Και θα παχυνθή η ακρίς, η πτερωτή ψυχή, περιβαλλομένη το σώμα της. «Και διασκεδασθήσεται η κάππαρις», θα διασκορπισθούν δηλαδή οι ακανθώδεις παράνομοι.
Βλέπεις ότι όλοι προλέγουν την Παρουσίαν του Κυρίου; Βλέπεις ότι γνωρίζουν την φωνήν του σπουργίτη; Ποίαν φωνήν; Ας ιδούμε: «Ότι αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ’ ουρανού». Αρχάγγελος απευθύνεται σε όλους και λέγει: «εγείρεσθε εις απάντησιν του Κυρίου», και θα είναι φοβερά η κάθοδος του Δεσπότου. Και σύμφωνα με την Γραφήν που έχουμε αναγνώσει, «ο Υιός του ανθρώπου έρχεται προς τον Πατέρα επί των νεφελών του ουρανού, ποταμού πυρός έλκοντος», ο οποίος δοκιμάζει τους ανθρώπους. Όποιος έχει έργα χρυσά, γίνεται λαμπρότερος. Όποιος έχει έργα σαθρά, τα οποία δεν αντέχουν στην δοκιμήν, αφανίζονται από το πυρ. Και ο Πατήρ «καθέζεται, έχων το ένδυμα αυτού λευκόν ωσεί χιών, και την τρίχα της κεφαλής ως έριον καθαρόν». Βεβαίως εδώ ομιλεί ανθρωπίνως. Τι εννοεί δηλαδή; Ότι είναι Βασιλεύς εκείνων που δεν εμολύνθησαν από αμαρτίες. Διότι λέγει «λευκανώ τας αμαρτίας υμών ως χιόνα και ωσεί έριον», που συμβολίζουν εδώ την συγχώρηση των αμαρτιών ή και την αναμαρτησίαν. Έρχεται δε ο Κύριος από τους ουρανούς επάνω σε νεφέλες, αφού με νεφέλες ανέβη εκεί.
Αλλά ποίον θα είναι το σημείον της Παρουσίας αυτού, ώστε να μην τολμήση κάποια εναντία δύναμις να το μιμηθή; «Και τότε», λέγει, «φανήσεται το σημείον του Υιού του ανθρώπου εν τω ουρανώ». Και το αληθές και διακριτικόν σημείον του Χριστού είναι ο σταυρός. Το φωτοειδές σημείον του σταυρού προηγείται του Βασιλέως, αναγγέλλοντας αυτόν ο οποίος είχε τότε σταυρωθεί, ώστε να τον ιδούν οι Ιουδαίοι οι οποίοι τότε τον είχαν κεντήσει στην πλευράν και είχαν συνωμοτήσει εναντίον του. Να θρηνήσουν πικρώς κάθε φυλή χωριστά, και να ειπούν: Αυτός είναι εκείνος που εραπίσθη, αυτός είναι εκείνος τον οποίον περιέβαλλαν με δεσμά, αυτός είναι εκείνος τον οποίον εξηυτέλισαν, αφού πρώτα τον εσταύρωσαν. Και θα ειπούν τότε: Πού να πάμε για να αποφύγωμε την οργήν σου; Αλλά από πουθενά δεν θα ημπορέσουν να ξεφύγουν, αφού θα τους έχουν περικυκλώσει οι στρατιές των αγγέλων. Φόβητρον θα είναι το σημείον του σταυρού για τους εχθρούς του, και χαρά για τους φίλους του, οι οποίοι επίστευσαν σ’ αυτόν ή τον εκήρυξαν ή έπαθαν γι’ αυτόν. Ποίος άραγε θα είναι μακάριος να ευρεθή τότε φίλος του Χριστού; Δεν καταφρονεί τους δούλους τους ιδικούς του ο τόσον ένδοξος Βασιλεύς, αυτός που περιστοιχίζεται από αγγέλους, ο σύνθρονος με τον Πατέρα. Και για να μην αναμιχθούν οι εκλεκτοί με τους εχθρούς, «αποστελεί τους αγγέλους αυτού μετά σάλπιγγος μεγάλης, και επισυνάξει τους εκλεκτούς αυτού εκ των τεσσάρων ανέμων». Αφού δεν κατεφρόνησε τον Λώτ, που ήταν ένας, πώς είναι δυνατόν να καταφρονήση τους πολλούς δικαίους; «Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου», θα ειπή προς εκείνους που θα επιβαίνουν σε νεφελώδη άρματα, και οι οποίοι θα έχουν συναχθή από τους αγγέλους.
Αλλά θα ειπή κάποιος από τους παρόντες. Είμαι πτωχός, ή θα συμβή τότε να ευρεθώ ασθενής στο κρεββάτι, ή είμαι γυναίκα και θα ευρίσκωμαι εκείνην την ώρα στον μύλο. Μήπως θα περιφρονηθούμε; Έχε θάρρος, άνθρωπέ μου. Ο Κριτής είναι απροσωπόληπτος. «Ου κατά την δόξαν κρινεί, ουδέ κατά την λαλιάν ελέγξει». Δεν προτιμά τους λογίους από τους απαιδεύτους, ούτε τους πλουσίους από τους πτωχούς. Και στον αγρόν αν είσαι, θα σε παραλάβουν οι άγγελοι. Μη νομίσης ότι θα πάρη τους γαιοκτήμονες και εσέ που είσαι γεωργός θα σε αφήση. Και αν είσαι δούλος ή πτωχός, μην αγωνιάς. Αυτός που έλαβε μορφήν δούλου δεν καταφρονεί τους δούλους. Και αν είσαι στο κρεββάτι ασθενής, έχει γραφή: «Τότε δυο έσονται επί κλίνης μιάς, εις παραλαμβάνεται, και εις αφίεται». Και αν κατ’ ανάγκην ευρεθής να εργάζεσαι στον μύλον, άνδρας η γυναίκα, και αν φορής χειροπέδες, δεν θα σε παραβλέψη αυτός που ηλευθέρωσε τον Ιωσήφ και τον οδήγησε από την δουλεία και την φυλακή στην βασιλείαν. Θα λυτρώση και σε από τις θλίψεις και θα σου χαρίση την Βασιλείαν των Ουρανών. Μόνον να έχης θάρρος, μόνον να εργασθής πνευματικώς, μόνον να αγωνισθής προθύμως. Επειδή τίποτε δεν πάει χαμένο. Κάθε σου προσευχή και ψαλμωδία έχει καταγραφεί. Κάθε σου ελεημοσύνη έχει καταγραφεί, κάθε νηστεία έχει καταγραφεί, κάθε γάμος που διεφυλάχθη καλώς έχει καταγραφεί. Έχει καταγραφεί και η εγκράτεια που έγινε για τον Θεόν. Τα πρωτεία δε των στεφάνων μεταξύ όλων των καταγεγραμμένων τα έχει η παρθενία και η αγνότης. Και μέλλεις να λάμπης ως άγγελος. Αλλά όπως ήκουσες ευχαρίστως τα καλά, άκου τώρα με ψυχραιμία και τα αντίθετα. Έχει καταγραφεί κάθε σου πλεονεξία, έχει καταγραφεί κάθε σου πορνεία, έχει καταγραφεί κάθε σου επιορκία και βλασφημία και μαγεία και κλοπή και φόνος. Όλα αυτά λοιπόν είναι καταγεγραμμένα, όσα έχεις πράξει μετά το βάπτισμα. Διότι αυτά που είχες κάμει προηγουμένως εξαλείφονται.
«Όταν δε έλθη», λέγει, «ο Υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού, και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ’ αυτού». Βλέπε, άνθρωπε, ενώπιον πόσων θα εμφανισθής στο κριτήριον. Θα είναι τότε παρόν όλο το γένος των ανθρώπων. Αναλογίσου λοιπόν πόση είναι η φυλή των Ρωμαίων, αναλογίσου πόσοι είναι οι άλλοι, οι βάρβαροι οι οποίοι ζουν τώρα και πόσοι έχουν ταφεί τα τελευταία εκατό χρόνια. Πόσοι ετάφησαν μέσα σε χίλια χρόνια. Αναλογίσου πόσοι είναι από τον Αδάμ μέχρι σήμερα. Μεγάλο πλήθος βέβαια, αλλά και πάλι μικρόν είναι, διότι οι άγγελοι είναι περισσότεροι. Εκείνοι είναι τα ενενήντα εννέα πρόβατα, η δε ανθρωπότης μόνον το ένα. Διότι ανάλογα με το μέγεθος όλων των τόπων πρέπει να υπολογίζωμε και το πλήθος των κατοίκων τους. Η κατοικουμένη γη, ευρισκομένη κατά κάποιον τρόπον στο κέντρον του ενός ουρανού, έχει τόσον μεγάλο πλήθος. Ο ουρανός που την περιβάλλει πόσον πλήθος έχει; Και οι ουρανοί των ουρανών δεν είναι αυτονόητον ότι κατοικούνται από πλήθος αναρίθμητον; Πράγματι έχει γραφή: «χίλιαι χιλιάδες ελειτούργουν αυτώ και μύριαι μυριάδες παρειστήκεσαν αυτώ». Όχι ότι είναι τόσο μόνο το πλήθος, αλλά επειδή ο Προφήτης δεν ημπορούσε να εκφράση μεγαλύτερον αριθμόν. Παρευρίσκεται λοιπόν τότε στο κριτήριον ο Θεός και Πατήρ των απάντων, μαζί του θα κάθηται ο Ιησούς Χριστός, θα είναι δε παρόν και το Αγιον Πνεύμα. Αγγελική σάλπιγγα θα προσκαλέση όλους εμάς, οι οποίοι θα φορούμε ως ένδυμα τα έργα μας. Άραγε δεν οφείλουμε να αγωνιούμε από τώρα; Και μη νομίσης, άνθρωπε, ότι είναι μικρά καταδίκη το να κατακριθής ενώπιον τόσου πλήθους. Μήπως δεν προτιμούμε πολλές φορές να αποθάνωμε παρά να κατηγορηθούμε από φίλους;
Ας έχωμε την αγωνίαν, λοιπόν, αδελφοί, μη μας καταδικάση ο Θεός, ο οποίος, αν πρόκειται να μας καταδικάση, δεν έχει ανάγκην από εξέτασιν ή έλεγχο. Μην ειπής ότι ήταν νύκτα όταν επόρνευσα η έκανα μαγείες η έπραξα κάτι άλλο, και δεν υπήρχε άνθρωπος εκεί. Από την συνείδησή σου κρίνεσαι. Σε αναγκάζει να ειπής την αλήθεια το φοβερόν πρόσωπον του Κριτού, ή μάλλον, και αν δεν την ειπής, σε ελέγχει. Διότι θα αναστηθής φορώντας τις αμαρτίες σου ή τις αρετές σου. Τι λέγει λοιπόν ο Κριτής περί της ενδυμασίας ή μη των έργων σου; «Και συνάξουσιν έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη». Διότι πρέπει τα πάντα να κλίνουν γόνυ ενώπιον του Χριστού, τα επουράνια και τα επίγεια και τα καταχθόνια. «Και αφορίσει αυτούς απ’ αλλήλων, ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των ερίφων». Πώς διαχωρίζει ο ποιμήν; Μήπως ερευνά κάποιο βιβλίον, να μάθη ποίον είναι πρόβατον, και ποίον ερίφιον; Ή τα διακρίνει από την εμφάνιση; Δεν φανερώνει το μαλλί το πρόβατον, το δε σκληρόν και τριχωτόν το ερίφιον; Έτσι, εάν μεν καθαρισθής τώρα από τις αμαρτίες σου, έχεις στο εξής τις πράξεις σου ως έριον καθαρόν, και η στολή σου μένει αμόλυντος. Από την ενδυμασίαν αναγνωρίζεσαι ότι είσαι πρόβατον, εάν όμως ευρεθής τριχωτός, όπως ο Ησαύ, που ήταν δασύτριχος και ελαφρόμυαλος, και ο οποίος έχασε τα πρωτοτόκια για το φαγητό και επώλησε το αξίωμά του, θα ταχθής με την αριστεράν μερίδα. Μη γένοιτο όμως κάποιος από τους παρόντες να αποβληθή από την χάριν, ούτε εξ αιτίας των φαύλων πράξεών του να ευρεθή στα αριστερά τάγματα των αμαρτωλών.
Είναι αληθώς φοβερά η κρίσις, και προξενούν φόβον αυτά που προαναγγέλλονται. Ευρίσκεται ενώπιόν μας η Βασιλεία των ουρανών, έχει ετοιμασθή και το πυρ το αιώνιον. Πώς, λοιπόν, θα ειπή κάποιος, θα αποφύγωμε το πυρ; Και πώς θα εισέλβωμε στην Βασιλείαν; «Επείνασα», λέγει, «και εδώκατέ μοι φαγείν». Ιδού ο τρόπος. Δεν χρειάζεται αλληγορία εδώ, αλλά να εκτελέσωμε τα λεγόμενα. «Επείνασα και εδώκατέ μοι φαγείν. Εδίψησα και εποτίσατέ με, ξένος ήμην και συνηγαγετέ με. Γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα και επεσκέψασθέ με. Εν φυλακή ήμην και ήλθετε προς με». Εάν τα πράξης αυτά, θα συμβασιλεύσης. Εάν όμως δεν τα πράξης θα κατακριθής. Άρχισε λοιπόν από τώρα να τα εργάζεσαι αυτά, και επίμενε στην πίστη, για να μην αποκλεισθής έξω, αναβάλλοντας να αγοράσης το έλαιον σαν τις μωρές παρθένους. Μην ξεθαρρευθής επειδή απλώς κρατείς την λαμπάδα, αλλά διατήρησέ την αναμμένην. Ας λάμψη το φως των καλών έργων σου ενώπιον των ανθρώπων, και μη βλασφημείται εξ αιτίας σου ο Χριστός. Φόρεσε ένδυμα αφθαρσίας, διαπρέποντας στα καλά έργα, και όποιαν υπόθεσιν αναλάβης κατ’ οικονομίαν από τον Θεόν για να την διαχειρισθής, να την διαχειρισθής με τρόπον χρήσιμο. Σου ενεπιστεύθη χρήματα; Διαχειρίσου τα καλά. Σου ενεπιστεύθη λόγον διδασκαλίας; Καθοδήγησε καλώς τις ψυχές των ακροατών σου. Ημπορείς να προϊστασαι; Κάμε το αυτό με ζήλον. Υπάρχουν πολλοί τρόποι καλής διαχειρίσεως, μόνο να μη καταδικασθή κάποιος από εμάς και να μην αποβληθή, αλλά με παρρησία να συναντήσωμε τον αιώνιον Βασιλέα Χριστόν, ο οποίος βασιλεύει αιωνίως. Πράγματι, αυτός που θα κρίνη ζώντες και νεκρούς θα βασιλεύη αιωνίως, αφού απέθανε προς χάριν ζώντων και νεκρών, όπως λέγει και ο Παύλος. Και αν κάποτε ακούσης κάποιον να λέγη ότι η Βασιλεία του Χριστού έχει τέλος, μίσησε την αίρεση. Είναι άλλη μία κεφαλή του δράκοντος, που ενεφανίσθη τώρα τελευταία στην Γαλατίαν… Αν και έχω πάρα πολλές μαρτυρίες από τις Θείες Γραφές περί της ατελευτήτου στους αιώνες Βασιλείας του Χριστού, θα αρκεσθώ σ’ αυτά, επειδή είπαμε πολλά σήμερα. Συ δε ο ακροατής να προσκυνής μόνον εκείνον ως Βασιλέα, αποφεύγοντας κάθε αιρετικήν πλάνην. Και αν επιτρέψη η χάρις του Θεού, θα ειπούμε με τον καιρό και τα υπόλοιπα της πίστεώς μας. Είθε ο Θεός των όλων να σας διαφυλάξη όλους, ώστε να διατηρήτε στην μνήμην σας τα σημεία της συντελείας του κόσμου, και να μείνετε ακατανίκητοι από τον Αντίχριστον. Έμαθες τα σημεία του πλάνου που πρόκειται να έλθη. Έλαβες τις αποδείξεις του αληθινού Χριστού, του κατερχομένου φανερώς από τους ουρανούς. Τον μεν ένα, τον ψευδή, απόφευγέ τον. Τον δε άλλον τον αληθινόν, προσδόκα τον. Έμαθες τον τρόπον πώς στην Κρίσιν θα καταταγής εκ δεξιών του. Τήρησε αυτά που σου ενεπιστεύθη ως παρακαταθήκην ο Χριστός, διαπρέποντας σε έργα αγαθά, ώστε να παρουσιασθής με παρρησίαν ενώπιον του Κριτού, και να κληρονομήσεις την Βασιλείαν των Ουρανών, δι’ ου και μεθ’ ου η δόξα τω Θεώ συν αγίω Πνεύματι, εις τους αιώνας των αιώνων.Αμήν.


Από το βιβλίο Πατερικόν Κυριακοδρόμιον, σελίς 473 και εξής.

Κυριακή των Απόκρεω

Κυριακή των Απόκρεω

Η τρίτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στο πιο φοβερό γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, στη μέλλουσα Κρίση, ως απαραίτητος προβληματισμός των πιστών αυτή την αγωνιστική αυτή περίοδο. Η μέλλουσα Κρίση είναι θεμελιώδης πίστη της χριστιανικής διδασκαλίας, η οποία θα επισυμβεί στο τέλος αυτού του πρόσκαιρου κόσμου και περιγράφεται σαφέστατα στο ευαγγέλιο του Ματθαίου (25,31-46). Ο Κύριος, λίγο πριν το πάθος Του, ομιλώντας για τα έσχατα και μετά τις παραστατικές παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων είπε πως, όταν έρθει ο Ίδιος στη Δεύτερη και φοβερή παρουσία Του «εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ' αυτού, τότε καθίσει επί θρόνου δόξης αυτού, και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη, και αφοριεί αυτούς απ' αλλήλων ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των εριφίων, και στήσει τα μεν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τα δε ερίφια εξ ευωνύμων. Τότε ερεί ο βασιλεύς τοις εκ δεξιών αυτού΄ δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου. Επείνασα γαρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επεσκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλαθατε προς με. Τότε αποκριθήσονται αυτώ οι δίκαιοι λέγοντες΄ Κύριε πότε σε είδομεν πεινόντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; Πότε σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, ή γυμνόν και περιεβάλομεν; Πότε σε είδομεν ασθενή ή εν φυλακή, και ήλθομεν προς σε; Και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς΄ αμήν λέγω υμίν , εφ' όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε. Τότε ερεί και τοις εξ' ευωνύμων΄ πορεύεσθε απ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού… εφ' όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, ουδέ εμοί εποιήσατε. Και απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον, οι δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον» (Ματθ.25,31-46). Η μέλλουσα κρίση είναι αναπόφευκτη και απορρέει από την απόλυτη δικαιοσύνη του Θεού. Την παρέλευση αυτού του φθαρτού και τραυματισμένου από την αμαρτία κόσμου θα επισφραγίσει η μεγάλη και αδέκαστη κρίση του Χριστού, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την είσοδο στη νέα πραγματικότητα της βασιλείας του Θεού. Οι άνθρωποι, ως ελεύθερα όντα, πρέπει να τοποθετηθούν στη βασιλεία του Χριστού ανάλογα με τη δική τους επιλογή σε αυτή τη ζωή. Ύψιστο κριτήριο της κρίσεως θα είναι η στάση και συμπεριφορά τους απέναντι στους συνανθρώπους τους. Η θετική ή η αρνητική στάση τους θα κρίνει τελικά αν θα είναι κληρονόμοι της βασιλείας του Θεού, ή θα είναι προορισμένοι να ριχτούν στην αιώνια κόλαση, όπου «εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων» (Ματθ.24,51). Η ενθύμηση της φοβερής μελλούσης Κρίσεως στην αρχή του Τριωδίου είναι απαραίτητη, διότι απώτερος σκοπός του όλου πνευματικού αγώνα μας είναι να βρεθούμε εκ δεξιών του Δεσπότη Χριστού, κατά τη μεγάλη K ρίση. Αυτό είναι αποτυπωμένο κάλλιστα στην υπέροχη υμνωδία της ημέρας. Οι άγιοι υμνογράφοι συνέθεσαν διδακτικότατα τροπάρια, τα οποία προτρέπουν τους πιστούς να συναισθανθούν την επερχόμενη βεβαία και φοβερή Κρίση. Σε ένα από αυτά ψάλλουμε: «Την φοβεράν της κτίσεως, και αρρήτου σου δόξης, ημέραν ενθυμούμενος, φρίττω, Κύριε, όλως και τρέμων φόβω κραυγάζω΄ Επί γης όταν έλθης, κρίναι, Χριστέ, τα σύμπαντα, ο Θεός μετά δόξης, τότε οικτρόν, από πάσης ρύσαί με τιμωρίας, εκ δεξιών σου, Δέσποτα, αξιώσας με στήναι».

Κυριακή της Απόκρεω - Το παγκόσμιο δικαστήριο

Κυριακή της Απόκρεω (Ματθ. 25,31-46)

Το παγκόσμιο δικαστήριο

Και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη» (Ματθ. 25,32)ΧΘΕΣ, αγαπητοί μου, ψυχοσάββατο, μνήμη δηλαδή των προσφιλών μας νεκρών. Σήμερα Κυριακή, Κυριακή της Απόκρεω.
Τι είναι απόκρεω; απόκρεω iσον αποχαιρετισμός της κρεοφαγίας, προοίμιο της αγίας και μεγάλης τεσσαρακοστής, προανάκρουσμα για αγώνες πνευματικούς. Άλλα δυστυχώς ό κόσμος, με τη σατανική ιδέα ότι τις μέρες αυτές όλα επιτρέπονται, εκτρέπεται σε μεγάλες αμαρτίες. Σήμερα λοιπόν, πού πολλοί οργιάζουν, ή αγία μας Εκκλησία ώρισε να διαβάζεται στους ναούς της Ορθοδοξίας το φοβερότερο ευαγγέλιο όλου του χρόνου, το ευαγγέλιο της μελλούσης κρίσεως. Όποιος τ' ακούει κ' έχει μέσα του ένα μόριο πίστεως και λογικής, τρέμει.
Το ευαγγέλιο μας προειδοποιεί όλους. Θα γίνη κρίσης, δικαστήριο παγκόσμιο, κι ό δικαστής πού θα μας κρίνει είναι ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Θα χωριστή ή άνθρωπότης σε δυο μεγάλες παρατάξεις• από τη μια οι δίκαιοι, από την άλλη οι αμετανόητοι αμαρτωλοί. Και θ' ακουστούν δύο τελεσίδικες - αμετάκλητες αποφάσεις• ή μία «Δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην ημίν βασιλείαν...», ή άλλη «Πορεύεσθε άπ' εμού οί κατηραμένοι εις το πυρ το αίώνιον...», στην αιώνια κόλαση (Ματθ. 25,34,41).
—Κόλασης; Ποιος πιστεύει σήμερα κόλαση!Ό Ιερός Χρυσόστομος λέει• Θα ήθελα κ' εγώ να μην ύπάρχη, γιατί είμαι αμαρτωλός και τη φοβούμαι• και όμως υπάρχει Κόλασης. Όσο βέβαιο είναι ότι υπάρχει νύχτα, τόσο βέβαιο είναι ότι υπάρχει Κόλασης, κρίσης και ανταπόδοσης.
Που το στηρίζουμε αυτό; Μήπως είναι ένας μύθος με το όποιο εμείς οί κληρικοί αποκοιμίζουμε το λαό; Ή αλήθεια της μελλούσης κρίσεως και ανταποδόσεως έχει ισχυρά στηρίγματα. Το ένα είναι, ότι το φωνάζει ή δικαιοσύνη Το άλλο, ότι το φωνάζει όλος ό κόσμος. Και το τρίτο και σπουδαιότερο, ότι το βεβαιώνει ό λόγος του Θεού. Επιτρέψτε μου αυτά να τα αναλύσω.
• Είπα, ότι το φωνάζει ή δικαιοσύνη. Διότι ή δικαιοσύνη είναι αίτημα παγκόσμιο. «Δικαιοσύνην μάθετε, οί ενοικούντες επί της γης» (Ήσ. 26,9), ψάλλει ή Εκκλησία τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Άλλα που δικαιοσύνη; Αν ρίξουμε ένα βλέμμα και στη δική μας κοινωνία αλλά και σε παγκόσμιο κλίμακα, στις διεθνείς σχέσεις των λαών, θα δούμε ότι δικαιοσύνη δεν υπάρχει. Δέ' βασιλεύει ό νόμος του Χριστού μας, το «Αγαπάτε αλλήλους» (Ίωάν. 13,34). Στις κοινωνίες μας, παρ' όλα τα επιτεύγματα τους, βασιλεύει ό νόμος της ζούγκλας ότι «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Εγκλήματα γίνονται καθημερινώς σε όλες τις χώρες• εγκλήματα εκτελεσμένα με τέτοια εντέλεια, πού κι ό ικανότερος αστυνόμος να μη μπορεί να τα εξιχνίαση. Ό ένοχος μένει ασύλληπτος, περιγελά και περιπαίζει τις αρχές. Οι δράστε περιφέρονται ασύλληπτοι, μερικές φορές τιμώνται κιόλας!
Υπάρχουν εγκλήματα ατιμώρητα. Άλλοι βλαστημούν τα ιερά και όσια, άλλοι στα δικαστήρια ορκίζονται στο Ευαγγέλιο, γυναίκες αφήνουν τους άντρες τους και συζούν με άλλους, άντρες αφήνουν τις γυναίκες τους και ζουν μετά παλλακίδων, άλλοι σκληροί κι απάνθρωποι ρουφούν το αίμα του φτωχού και κάνουν περιουσίες..., και όλοι αυτοί μένουν ατιμώρητοι. Ατιμώρητα τα εγκλήματα. Ή ανθρώπινη δικαιοσύνη αποδεικνύεται ανίσχυρη. είναι, όπως έλεγε ένας αρχαίος φιλόσοφος, ένα αραχνόπανο πού πιάνει μυγάκια, μα οί σφήγκες το σχίζουν και περνούν. Ή ανθρώπινη δικαιοσύνη συλλαμβάνει τα μικρά και ασήμαντα• τα μεγάλα εγκλήματα μένουν ατιμώρητα Και τι θα γίνη λοιπόν; αυτοί θα μείνουν ατιμώρητοι αιωνίως; Όχι! διαμαρτύρεται ή συνείδησης. Το ένστικτο του δικαίου, πού ό Θεός εφύτευσε μέσα μας, φωνάζει, ότι οπωσδήποτε θα έρθει μέρα πού οι εγκληματίες των «τελείων» εγκλημάτων, οί παραβάτες των ηθικών διατάξεων, θα συλληφθούν στα δίχτυα της αδέκαστου δικαιοσύνης. Αν ύπάρχη Θεός —και υπάρχει Θεός—, θ' απονείμει το δίκαιο, θα τιμωρήσει το έγκλημα και θ' αμείψει την αρετή.
• 'Αλλ' ότι υπάρχει κρίσης και ανταπόδοσης το φωνάζουν οί άνθρωποι όλης της γης. Σ' όλο τον πλανήτη μας παλαιότεροι και νεώτεροι, όλοι —με ορισμένες παραλλαγές— έχουν τοίδιο ένστικτο, την ίδια ιδέα, την ίδια παράδοση.
Ένα υπενθυμίζω• όταν το δικαστήριο των Αθηνών αδίκως καταδίκασε εις θάνατον τον Σωκράτη, πού αναγκάστηκε να πιει το κώνειο, τότε εκείνος είπε• Φεύγω και πηγαίνω σ' έναν άλλο κόσμο• εκεί υπάρχουν δικασται αμερόληπτοι, ό Αιακός, ό Μίνως, ό Ραδάμανθυς• αυτοί εκεί θα μου αποδώσουν δικαιοσύνη. Πιστεύω στη θεία δικαιοσύνη, όχι στην ανθρώπινη.
• Ναι, υπάρχει κρίσης καί ανταπόδοσης. Το απαιτεί το αίσθημα του δικαίου, το φωνάζουνοί παραδοθείς όλων των λαών. 'Αλλά το μεγαλύτερο επιχείρημα είναι ή μαρτυρία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Όλοι ψεύδονται, όλοι σφάλλουν, αλλά ό Χριστός δεν έσφαλε.Ό,τι είπε βγήκε αληθινό, ό,τι προφήτευσε όλα πραγματοποιήθηκαν. Προφήτευσε, ότι ό ναός του Σολομώντος, το καύχημα των Εβραίων, θα καταστροφή και δέ' θα μείνει «λίθος επί λίθον» (Ματθ. 24,2)• καί όντως κατεστράφη. Προφήτευσε, ότι οί δώδεκα ψαρά δες θα γίνουν παγκόσμιοι διδάσκαλοι καί το κήρυγμα τους θα φτάσει σε όλη τη γη• καί όντως σήμερα κοντεύει να γίνη γνωστό σχεδόν παντού. προφήτευσε, ότι ή Εκκλησία του θα πολεμηθεί από όλες τις δυνάμεις του Άδου μα δέ' θα νικηθεί• καί πράγματι οί τόσοι διωγμοί δεν την αφάνισαν. Μέχρι σήμερα, ότι είπε βγήκε αληθινό έτσι καί ό λόγος του αυτός, ότι θα 'ρθη ή ώρα πού ό Θεός θα δικάσει τον κόσμο, θα πραγματοποιηθεί.
Πότε θα γίνη αυτό; ποια μέρα; ποια ώρα; ποια στιγμή; Άγνωστο. Όπως είναι άγνωστη ή ώρα του σεισμού, έτσι καί ή ήμερα της κρίσεως. Σε μια ώρα πού γλεντούν καί οργιάζουν, πού βλαστημούν το Θεό, πού κλέβουν καί ατιμάζουν πού ασχημονούν καί κυλιούνται στο βόρβορο, τέτοια ώρα θα έρθει ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός για να μας κρίνει.
Πώς θα γίνη ή κρίσης; Ή Γραφή με φοβερές εικόνες λέει Τι θα προηγηθεί. Ό ήλιος θα σκοτιστεί, θα σβήσει σαν κερί. Τα άστρα θα πέσουν σαν τα φύλλα του δέντρου στο σφοδρό άνεμο, τα βουνά θα λειώσουν σαν μολύβι, τα ποτάμια θα ξεραθούν. Καί τότε θα φανεί σημείον μέγα, ό τίμιος σταυρός. «Οψονται εις ων έξεκέντησαν», ακούμε τη Μεγάλη Παρασκευή (Ίωάν. 19,37)• ότι θα δουν, λέει, το ση μείον του Εσταυρωμένου. Άγγελοι καί αρχάγγελοι θα συνοδεύουν, καί τότε θα παρουσιαστή ό Κριτής του κόσμου• όχι πλέον ως αδύναμο νήπιο, άλλα ως κυρίαρχος του σύμπαντος. «Όποια ώρα τότε», αδελφοί μου!
«Και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη» (Ματθ. 25,32). Άνθρωποι φτωχοί καί άσημοι, αλλά καί επίσημοι• βασιλείς, αυτοκράτορες καί τύραννοι πού σκόρπισαν τον τρόμο καί το φόβο, αλλά καί φτωχοί καί απένταροι πού δεν έχουν ψωμί να φάνε• ρακένδυτοι καί ζητιάνοι, αλλά καί πλούσιοι πού διασκεδάζουν με πολυτέλεια καί χλιδή• αγράμματοι πού δέ' μπορούν να βάλουν την υπογραφή τους, αλλά καί επιστήμονες, Πλάτωνες καί Αριστοτέληδες καί Αϊνστάιν γυναίκες αλλά καί άντρες• μικρά παιδιά, αλλά καί ασπρομάλληδες γέροντες• Ανατολή και Δύσι, Βορράς καί Νότος, όλες οί γλώσσες καί οί φυλές, από τον Αδάμ μέχρι τον τελευταίο θνητό, όλοι σαν θάλασσα με άπειρα κύματα, θα είμεθα ενώπιον του Κυρίου. Καί ό Χριστός θα δικάσει• καί θα πει στους μεν «Δεύτε οί ευλογημένοι του πατρός μου...», στους δε «Πορεύεσθε άπ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αίώνιον...» (έ.ά.).
Απίστευτα αυτά; 'Αλλά είναι πραγματικότης. Όσο βέβαιο είναι ότι αύριο ξημερώνει Δευτέρα, έτσι είναι βέβαιο κι ότι θα έρθει ή ήμερα εκείνη. «Εστί δίκης οφθαλμός ός τα πάνθ' ορά», έλεγαν οί αρχαίοι προγονοί μας. Υπάρχει ένα μάτι πού τα βλέπει όλα, ένα αυτί πού τ' ακούει όλα, κ' ένα χέρι πού τα γράφει όλα. Ναι, θα έρθει εκείνη ή στιγμή.
Αδελφοί μου! Κ' εγώ πού τα λέω κ' εσείς πού τ' ακούτε να προετοιμαστούμε για την ήμερα αυτή. Να έχουμε έτοιμη την απολογία μας ενώπιον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, καί ό Θεός δια πρεσβειών της ύπεραγίας Θεοτόκου να μας ελεήσει. Κανείς μας να μην ακούσει τον κεραυνό «Πορεύεσθε άπ' εμού εις το πυρ το αίώνιον...», αλλά όλοι ν' ακούσουμε τη χαρμόσυνη φωνή «Δεύτε οί ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ήτοιμασμένην ύμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου» αμήν.

Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗ ΟΜΙΛΙΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΆΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ ΤΗΝ 1-3-1981. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΜΗΣΗΣ 6-3-2005

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

ΕΥΛΑΒΕΙΑ


Αν μόνον όταν κάνεις κακές πράξεις μνημονεύεις τον Κριτή και θυμάσαι πόσο φοβερός και απροσωπόληπτος είναι δεν έμαθες ακόμα “δουλεύειν τω Κυρίω εν φόβω και αγαλλιάσθαι αυτώ εν τρόμω” (Ψαλμ. β΄ 11: να υπηρετείς τον Κύριο με φόβο και να νιώθεις χαρά στη σκέψη του με τρόμο). Να ξέρεις δηλαδή πως πρέπει μάλλον με ευλάβεια και σεβαστικότητα να τον λατρεύεις και στις πνευματικές ανέσεις και απολαύσεις.

Νείλος ο Ασκητής

ΠΟΝΟΣ

Αρχιμανδρίτου Γεωργίου Καψάνη

Ο πόνος, σωματικός, ψυχικός, πνευματικός που εισήλθε στην ζωή του ανθρώπου κατά παραχώρησιν Θεού εκτός από την οδύνη που προκαλεί έχει και θετικά αποτελέσματα στην ζωή και την πορεία του ανθρώπου.
Είναι εύκολο κάποιος να φιλοσοφεί η να θεολογεί για τον πόνο. Αλλά είναι δύσκολο να αντιμετωπίζει σωστά τον πόνο, όταν ο ίδιος περνά ένα δυνατό πόνο στην ζωή του. Θεωρώ πολύ τολμηρό να μιλά κανείς για τον πόνο, όταν ο ίδιος δεν πονά. Σκέπτομαι όλους τους αδελφούς μας απανταχού της γης, που πονούν σωματικά η ψυχολογικά η πνευματικά.
Σωματικά πο-νουν οι άνθρωποι από αρρώστιες, κακουχίες, πείνα. Ψυχολογικά πονούν από κατατρεγμούς, συκοφαντίες, έλλειψη αγάπης και μη ανταπόκριση στην προσφερομένη σε άλλα προσφιλή πρόσωπα αγάπη, ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ασθένειες και θανάτους προσφιλών ανθρώπων και άλλα αίτια. Πνευματικά πονούν όσοι αγαπούν τον Θεό και τον άνθρωπο και όμως βλέπουν ότι με τις αμαρτίες τους λυπούν τον Θεό και προσβάλλουν την εικόνα του Θεού, τον άνθρωπο.
Πως εισήλθε ο πόνος στην ζωή μας;Δεν εισήλθε ασφαλώς κατ ευδοκίαν Θεού. Μπήκε κατά παραχώρησιν Θεού, όταν ο άνθρωπος με την εγωϊστική παρακοή του έχασε την Πηγή της Ζωής, τον Πλάστη του. Από την άπονο κατάσταση της Θείας Βασιλείας, βρέθηκε σε μία άλλη κατάσταση, στην οποία αφού δεν βασίλευε η αληθινή Ζωή, κυριαρχούσε μία ζωή φθαρμένη, συνυφασμένη με τον θάνατο, τα πάθη και την αμαρτία.
Ευεργετικά αποτελέσματα του πόνου
Σ αυτή την νέα κατάσταση, ο θάνατος και ο πόνος φαίνονταν να έχουν ένα θετικό νόημα, όπως άλλωστε και οι άλλοι δερμάτινοι χιτώνες, με τους οποίους ο Θεός ενέδυσε τους πρωτοπλάστους, όταν εκείνοι έφευγαν από τον Παράδεισο, για να τους παρηγορήσει στην εξορία τους. Ο θάνατος θέτει τέρμα στο κακό, που αλλοιώς θα ήταν αθάνατο επί της γης.
Ο σωματικός πόνος ειδοποιεί για την ασθένεια, ώστε να υπάρξει η κατάλληλη θεραπεία. Οι ιατροί γνωρίζουν πόσο ευεργετικός είναι ο πόνος. Επίσης, όλων των ειδών οι πόνοι μας βοηθούν να λάβουμε αίσθηση της φθαρτότητάς μας και έτσι να γνωρίσουμε τα πεπερασμένα μας όρια γλυτώνοντας από κάθε μορφή αυτοθεοποιήσεως.
Ο πόνος μας βοηθά να αναθεωρήσουμε την πορεία της ζωής μας και να την επαναπροσανατολίσουμε στο σωστό κέντρο της, που είναι ο Τριαδικός Θεός.
Ο πόνος μας βοηθά να λαμπικάρουμε την αγάπη μας προς τον Θεό, ώστε να αγαπούμε τον Θεό όχι γιατί μας δίνει τα δώρα Του (όπως η υγεία, η οικογενειακή ευτυχία κ.λπ.), αλλά γι Αυτόν τον Ίδιο.
Έτσι ο πολύαθλος Ιώβ, με τον τρόπο που αντιμετώπισε τις ασθένειες και τις άλλες αβάστακτες δοκιμασίες, απέδειξε ότι αγαπά τον Θεό για τον Θεό και όχι τον Θεό για τα δώρα Του. Αγαπούσε τον Θεό τόσο δυνατά, -όταν βρισκόταν ριγμένος πάνω στις κοπριές, γεμάτος πληγές και με σκοτωμένα τα δέκα παιδιά του- τόσο δυνατά, όσο και όταν ευτυχούσε.
Ο πόνος μας βοηθά ακόμη να τοποθετηθούμε σωστά απέναντι στους συνανθρώπους μας, τους οποίους πολλές φορές, όταν δεν πονάμε, τους καταφρονούμε, τους αδικούμε, τους κάνουμε να πονούν με την εγωιστική μας στάση. Όταν η ηδονή με την οποία απομυζούμε τους συνανθρώπους μας γίνεται οδύνη, καταλαβαίνουμε ότι οι παράνομες ηδονές μας καταστρέφουν.
Πολλές φορές άνθρωποι που πόνεσαν δυνατά βρήκαν δια του πόνου το αληθινό τους πρόσωπο ξεπερνώντας τα προσωπεία, και γι αυτό ευχαρίστησαν τον Θεό για το δώρο του πόνου, έστω και αν αυτό ήταν μία ανίατος και οδυνηρά ασθένεια.
Άλλοτε πάλι ο πόνος βοηθά και τους ωρίμους πνευματικά ανθρώπους να φθάσουν σε υψηλότερες μορφές πνευματικής τελειώσεως, να στηρίξουν και να παρηγορήσουν πολλές ψυχές.
Ως παράδειγμα αναφέρω τον μακαριστό γέροντα Παΐσιο, που δέχθηκε την λεγομένη “επάρατη” νόσο με χαρά, κάνοντας τον λογισμό ότι οι κοσμικοί που πάσχουν παρηγορούνται, όταν μαθαίνουν ότι πάσχουν και οι μοναχοί. Έτσι η επάρατη νόσος έγινε για τον π. Παΐσιο ευλογημένη νόσος.
Θεολογική κατανόηση του πόνου
Στα χείλη του ανθρώπου που πονά ανεβαίνει κάποτε ένα πολύ βαθύ “γιατί, γιατί Θεέ μου;” Στο “γιατί” αυτό νομίζω ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη απάντηση. Υπάρχει μία μόνο απάντηση: Η συμμετοχή του Θεού στον δικό μας πόνο. Ο Σταυρός του Χριστού. Πιστεύουμε σε Θεό εσταυρωμένο, που σημαίνει Θεό ταπεινωμένο, εξευτελισμένο, βασανισμένο. Στο τέμενος του Ομάρ της Ιερουσαλήμ υπάρχει η εξής επιγραφή: “Ας μην πει κανείς την βλασφημία ότι ο Θεός έχει υιόν”. Λίγο πιο εκεί είναι ο λόφος του Γολγοθά, όπου ο Υιός του Θεού πόνεσε για όλους μας. Δεν ντρεπόμαστε που πιστεύουμε σε Θεό ενανθρωπήσαντα, σταυρωθέντα και αναστάντα. Σε Θεό που από άπειρη αγάπη συμμερίσθηκε την δική μας ασθένεια, προσέλαβε την δική μας θνητή και παθητή σάρκα, για να την αθανατίσει. Ένα Θεό απρόσιτο, κλειστό στον εαυτό του, ακοινώνητο, δεν θα τον πιστεύαμε, δεν θα τον νοιώθαμε, δεν θα τον δεχόμαστε. Κάποτε μία μαθήτρια Λυκείου μου είπε: “Θαυμάζω τον Σωκράτη για τον θάνατό του, που τον δέχθηκε με φιλοσοφική απάθεια, αλλά αγαπώ τον Χριστό για τον ανθρώπινο θάνατό Του”. Ας μην ξεχνάμε και το “Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλιπες;”.
Την θεϊκή ευαισθησία σε κάθε πόνο όλων των πλασμάτων αποκτούν και οι του Θεού άνθρωποι, που πονούν για ο,τι κακό και λυπηρό πάσχουν τα πλάσματα του Θεού. Λέγει ο αββάς Ισαάκ: “Καρδία ελεήμων είναι καύσις καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως, ήγουν υπέρ των ανθρώπων, και των ορνέων, και των ζώων, και των δαιμόνων, και υπέρ παντός κτίσματος, εκ της ενθυμήσεως και της θεωρίας των οποίων ρέουσιν οι οφθαλμοί δάκρυα, και εκ της πολλής συμπαθείας και ελεημοσύνης σμικρύνεται η καρδία του ελεήμονος, και δεν δύναται να υποφέρη η να ίδη, η να ακούση βλάβην τινά, η λυπηρόν τι γινόμενον εις την κτίσιν και δια τούτο και υπέρ των αλόγων ζώων, και υπέρ των εχθρών της αληθείας, και υπέρ των βλαπτόντων αυτόν εύχεται κατά πάσαν ώραν μετά δακρύων, όπως φυλάξη αυτούς ο Θεός και ελεήση αυτούς· επίσης εύχεται και υπέρ των ερπετών ως εκ της πολλής αυτού ελεημοσύνης, ήτις κινείται εις την καρδίαν αυτού αμέτρως” (Λόγος πα ). Και ακόμη ο πόνος των Αγίων για τα πλάσματα του Θεού δεν είναι μία βουδιστικού τύπου αδρανής συμπάθεια, αλλά ενεργητική συμμετοχή στον πόνο του αδελφού. Ο αββάς Αγάθων π.χ. ζητούσε να βρει ένα λεπρό να του δώσει το δικό του υγιές σώμα και να λάβει το άρρωστο σώμα εκείνου.
Τελικά, ο πόνος παραμένει πάντα ένα μυστήριο, συνυφασμένο με το απροσμέτρητο βάθος της ελευθερίας του ανθρώπου. Τώρα σχετικά μόνον “και εκ μέρους” μας αποκαλύπτεται το μυστήριο αυτό. Όταν διανοιχθούν οι οφθαλμοί μας, τότε καθαρώτερα “οψόμεθα”.
Ας σταθούμε με σεβασμό, προσοχή και αδελφική αγάπη και κατανόηση στο πλευρό κάθε πονεμένου αδελφού μας και ας παρακαλέσουμε τον Εσταυρωμένο μας Κύριο να μας δώσει Χάρη, φωτισμό και δύναμη να αντιμετωπίσουμε σωστά όποιους πόνους επιτρέψει η αγάπη Του να περάσουμε στην επίγεια ζωή μας, ενώ πορευόμαστε προς τον ουρανό.

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

Η ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ

Η Αγία Φιλοθέη είναι το καύχημα
της Εκκλησίας και του Έθνους μας.
Από το βιβλίο του Αθανασίου Σκαρμόγιαννη
"Η ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ", εκδόσεις Σωτήρος,
σημειώνουμε λίγα από τη βιογραφία της.

Στον ένδοξο χώρο των Νεομαρτύρων ανήκει και η Αγία Οσιομάρτυς Φιλοθέη, η οποία θυσίασε τα πάντα, ακόμη και τη ζωή της "δια του Χριστού την πίστιν την αγίαν και της πατρίδος την ελευθερίαν". Υπήρξε Διακόνισσα της αγάπης γεμάτη από αγαθοεργίες και ελεημοσύνες και αναδείχθηκε στην εποχή της μια άλλη Ταβιθά, "των Αθηναίων ή Δορκάς", πρωτοπόρος κοινωνική λειτουργός και παραμένει μια άριστη οδηγός πρόνοιας. Αλλά και διδασκάλισσα της νεότητος υπήρξε η Αθηνιώτισσα Κυρά. Η αγκαλιά της, φτερούγα προστατευτική, έσωσε χιλιάδες Ελληνίδων από τα βέβηλα χέρια των κατακτητών και από τον φοβερό εξισλαμισμό. Ήταν πράγματι η πρώτη Μεγάλη Διδασκάλισσα του Γένους.
Το εθνικοθρησκευτικό έργο της μεγάλο, που απέβλεπε στην ανάσταση, την απελευθέρωση των Ελλήνων από την τυραννία των ασεβών Αγαρηνών. Η μεγάλη προσφορά της, υλική και πνευματική, στο Έθνος συντέλεσε πολύ ώστε να έλθει η πολυπόθητη ελευθερία του σκλαβωμένου Γένους. Πρόδρομος και πρωτεργάτης υπήρξε μέσα στο πλήθος των Αγωνιστών, Ηρώων και Μαρτύρων της Ελληνικής Επανάστασης. Έτσι, με τα πολλά και μεγάλα έργα της και κατορθώματά της είναι αληθινά αιώνια.
Καύχημα της Εκκλησίας και του Έθνους Είναι και για εμάς η Αγία Νεομάρτυς και Οσιομάρτυς Φιλοθέη πνευματική Μητέρα, εμπνευσμένη Διδασκάλισσα της αγάπης, πνευματικός Φάρος και Οδηγός, Οδοδείκτης προς τον Ουρανό για κάθε ψυχή. Το βίο της και τη δράση της καλούμαστε να γνωρίσουμε, να σπουδάσουμε όλοι μας προς μίμηση κατά το δυνατόν.